Kurumsal Dönüşüm Platformu Koordinatörü M. Göker SARP: Akıllı Fabrikaların Dijital Dönüşüm Yol Haritaları

Akıllı Fabrikaların Dijital Dönüşüm Yol Haritaları

İmalat sanayinin dijital dönüşümü günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ekonomi için kritik bir öneme sahip hale geldi. Dijital dönüşüm ile imalat sanayindeki işleyişin ciddi bir dönüşümü ve değer zincirlerinin yeniden yapılandırılması söz konusu olduğu için Almanya, ABD, Fransa, Japonya ve İngiltere gibi birçok ülke imalat sanayilerinin dijital dönüşümlerini hızlandıracak stratejiler için önemli miktarda kaynak ayırmaktadır.

İmalat sanayinin dijital dönüşümü 2015 – 2016 yıllarından itibaren ülkemizde de sıkça konuşulmaya başlanmış ve Kurumsal Dönüşüm Platformu olarak bizim de ele aldığımız gibi birçok sivil toplum kuruluşu tarafından işletmelerimizin farkındalıklarının artırılmasına yönelik bir çok çalışma yapılmıştır.

Bugün sanayi işletmelerimizin dijital dönüşüm sürecinden haberdar olmalarına rağmen henüz yolun başında olduğumuz da açıktır.

Henüz endüstri topluluğu yolculuğumuzun başlarında olmamız, firmaların Bilişim Teknolojileri yatırımlarına kanalize ettikleri finansal kaynaklarının sınırlı olması, operasyonel verimliliğe ulaşmamızı sağlayan iş uygulamaları ile kurum kültürünün gelişiminin önündeki en büyük engel durumunda.

Sürekli değişen teknolojileri uzaktan izliyoruz. Teknoloji kullanımı, kurumsal verimlilik ve süreç yönetimi gibi konular yerine sermayeye, insan gücüne ve marka olmaya daha çok önem gösterir durumdayız. (Kaynak:TÜSİAD)

İşletmelerin dijital dönüşüm sürecini doğru ve etkili bir şekilde yürütebilmesi için dijital dönüşüm ile sağlayacakları faydalar hakkındaki farkındalıklarının artırılması ve bunun için gerçekleşen başarı hikayelerinin yaygınlaştırılması ile paydaşlar arasındaki işbirliklerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Dijital dönüşümümüz için en kritik konularından biri de bu dönüşümü sağlayacak teknolojilerin kullanılması ve yapılacak yatırımların desteklenmesi yönelik programlardır. KOSGEB bu anlamda Kobi Gelişim Destek Programı kapsamında yer alan "İmalat Sanayinde Dijitalleşme" temalı projeleri ile kullanıcıları Kredi Garanti Fonu gibi finansal araçlarla desteklemektedir.

(Daha detaylı bilgi almak için www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekdetay/3288/kobigel-kobi-gelisim-destek-programi)

“Akıllı Fabrika”

İşletmelerde yaşanacak olan “Dijital Dönüşüm” süreci ile gelinmesi arzu edilen nokta “Akıllı Fabrika” seviyesidir.

Akıllı Fabrika, fiziksel ve dijital süreçlerin akıllı, gerçek zamanlı entegrasyonunun ve optimizasyonun gerçekleştiği bir dijital olgunluk seviyesidir. Bu seviyede kaynaklar ve süreçler entegre olarak izlenebilir durumdadır.

Dijital dönüşüme başlarken ilk adım strateji oluşturmak ve dijital yolculuğu temel düzeyde planlamaktır. Ancak dijital dönüşüm için bir strateji oluşturmak ve uygulamak oldukça zordur çünkü her dönüşüm gibi bu dönüşüm de tüm işletmeyi etkiler ve zihniyetleri değişmeye zorlar.

Firmaların iş ve finansal hedefleri ile operasyonel verimliliğini sağlamak her dönüşümde olduğu gibi dijital dönüşüm için de temel noktalardır.

Öncelikle firma hedeflerini ve departmanlarının görüşlerini bir araya getirerek mevcutta ne durumda olduklarını gerçekçi bir şekilde ele alabilir, ayrıca diğer firmalarla kendilerini karşılaştırarak kıyaslama yaklaşımını genişletebilir.

Müşteri Deneyimi, Strateji, Teknoloji, Operasyonlar ve Kurum Kültürü gibi boyutlarla değerlendirebilecekleri “Dijital Olgunluk”, işletmeler için gelişen ve sürekli ulaşılması gereken bir hedef niteliğindedir.

“Akıllı Fabrika” seviyesine gelebilmek için mühendislik, operasyonlar ve süreçler dahil olmak üzere organizasyondaki birçok farklı paydaş arasında entegrasyon gerekmektedir. Bu paydaşların her biri, Endüstri 4.0 ve Akıllı İmalatın üretkenlik hedeflerine ulaşmak için bir araya gelmesi gereken farklı unsurlardır.

Günümüzde üretim alanına her biri cazip değer önerileri sunan sayısız teknolojiler bulunuyor. Bunlardan bazıları: APS, AR, BI, BPM, CMMS, ERP, IIOT, MES, PLM, Otomasyon ve Robot Teknolojileridir

Bu teknolojiler sayesinde bir kuruluşun, üretim operasyonlarında bir araya gelen farklı kurumsal bakış açılarını, veri modellerini ve iş süreçlerinin karmaşıklığını kolayca yönetebilmesi hedeflenmektedir.

Dijital Dönüşüm için Dijital Dönüşüm Yapılmamalıdır.

Bu teknoloji ve yazılımların rollerine uygun şekilde firmaların strateji ve ihtiyaçlarına göre devreye alınması beklenmektedir. Oluşturulacak olan “Dijital Dönüşüm Yol Haritası” nda belirlenen aşamalarla operasyon ve süreçlerin daha verimli çalışabilmeleri yönelik entegre yapının kurulması yolculuğuna daha emin bir şekilde çıkabilirsiniz.

Teknoloji ve Yazılımların “Akıllı Fabrika” Sürecindeki Rolleri

Birçok firma dijital dönüşüm sürecinin omurgasında ERP çözümlerinin yer aldığını düşünüyor. İlk adımı hangi çözüm veya teknoloji ile atarsanız atın; öncelikle mevcut süreçlerinizi, iş modellerinizi gözden geçirmeniz, iyileştirmeler yapılması gerekiyorsa yapmanız ve süreçlerinizi standartlaştırmanız gerekiyor.

ERP (Kurumsal Kaynak Planlama) çözümlerinin kullanımı ile dijital dönüşümün ilk adımları atılmış olur. Böylece süreçler temel olarak bir sistem üzerinden yönetilmeye başlar; verimlilikte artış gözlemlenmeye ve süreçlerin iyileştirilmesi ilgili adımlar atılmaya başlar.

“Akıllı Fabrika” için atılacak sonraki adımlarda, operasyonları ve süreçleri daha etkinleştirmek için APS (İleri Düzey Planlama ve Çizelgeleme), AR (Artırılmış Gerçeklik), BI (İş Zekâsı), BPM (Kurumsal Süreç Yönetimi), CMMS (Bilgisayarlı Bakım Yönetim Sistemi), IIOT (Endüstriyel Nesnelerin Interneti), MES (Üretim Yürütme Sistemleri) ve PLM (Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi) sistemleri gibi dijital çözümlerin implementasyonu eklenebilir. Bu şekilde her aşamada veri entegrasyonu sağlanarak, süreçler, veriler ve dokümanlar da dijitalleşmiş olur.

İmalat Sektöründe Verimlilik ve İnovasyon Çok Önemlidir.

Üretim alanımızdaki kaynaklardan, proseslerden ve üretilen ürüne göre değişen müşteri deneyimi paylaşımlarından elde edilen verilerin analiz edilip inovasyon amacıyla kullanılması çok önemlidir. Örnek olarak bir makine üreticisini ele alalım. Bu makine üreticisinin çeşitli üretim lokasyonlarında üretilen makinelerin üretimi süreci sırasındaki oluşan imalat verileri MES sistemleri vasıtasıyla ve üretilen makinelerin müşteriler tarafından kullanımı sırasında oluşan ve üretilen datalar IIoT yoluyla makine üreticisine ulaşabilir ve merkezde toplanabilir. Böylece analiz etmek için oldukça büyük ve entegre bir veri yığını (Big Data) elde edilebilir. Bu verilerin analizi sayesinde de makine üreticisi daha verimli çalışan inovatif ürünler geliştirilebilecektir.

Akıllı cihazlar AI (Artırılmış Gerçeklik) ile çalışanlar ve müşteriler için daha fazla değer sağlanmasına yardımcı olacak yeni yollarla etkileşime girebilir. Örneğin, artırılmış gerçeklik, üretim alanında bakım teknisyenlerinin gerçek zamanlı olarak bakım geçmişine erişimine ve tasarım özellikleri aracılığıyla bakım sorunlarını teşhis etmelerine ve daha hızlı müdahale etmelerine yardımcı olabilir.

MES (Üretim Yürütme Sistemleri), gerçek zamanlı veri entegrasyonu ve otomasyon zorluklarını ele almak için gelişmeye devam ediyor. Artık “Akıllı Üretim” i destekleyecek şekilde artırılmış gerçeklik ve gelişmiş analitik gibi teknolojiler de MES' e ile entegre ediliyor.

APS (İleri Düzey Planlama ve Çizelgeleme) yazılımları, müşteri taleplerini ve tesis kapasitesini en optimum karşılama düzeyi ile dengelemek için hammadde ve üretim kapasitesi belirlenmesine yardımcı olur. APS yazılımı, üretimi mevcut malzemeler, işçilik ve tesis kapasitesine göre planlayacak ve programlayacaktır. Çözümler, üretim sürecine dahil olan maliyetleri takip eder, genel ekipman etkinliğini (OEE) ölçer ve malzeme ihtiyaç planlamasını (MRP) iyileştirir.

APS yazılımı, duruş süresini ve hataları en aza indirirken optimum üretim programları oluşturur. Görsel çizelgeler ve GANTT çizelgeleri, en iyi başlangıç ​​zamanlarını, kullanılacak en iyi makineleri ve işçilerin, araçların ve alt montajların kullanılabilirliğini belirleyen tüm üretim planlama sürecinizin bir görünümünü verebilir.

Üretim otomasyonu ile entegre çalışan ERP (Kurumsal Kaynak Planlama) sistemlerinin de dijital ve akıllı değişime ayak uydurması ve “Akıllı Fabrika” yolculuklarında işletmeleri değişime zorlayan rekabet, hız, kalite, esneklik gibi olgulara çözüm üretecek yetenekte olması gerekiyor.

Gelecekte makineler, kendileri için belirlenmiş üretim modelinden çıkarak, Makine Öğrenmesi (ML) ve Derin Öğrenme (DL) ile üretim sürecindeki değişiklikleri otonom olarak yönetebilecekler.

BPM (Kurumsal Süreç Yönetimi) yazılımları ile işletmenizdeki süreçlerinizi modelleyebilir, izleyebilir ve optimize edebilirsiniz. Bu yazılımları ERP’niz ile entegre veya bağımsız olarak kullanabilirsiniz. Kurumsal süreç yönetimi projelerinin temel motivasyon kaynağı operasyonel verimliliği artırmaktır. Bu tür uygulamalar verimliliği artırmanın yanı sıra işletmenin esnekliğini de artırırlar ve müşteri memnuniyetini iyileştirmede katkı sağlarlar.

Yakın zamanda BPM yazılımı üreticilerinin bu uygulamalara süreç madenciliği, Robotik Süreç Otomasyonu (RPA) ve Sanal Zekâ (AI) yeteneklerini de eklemeleri bekleniyor çünkü Kurumsal Süreç Yönetimi (BPM) artık işletmelerin gerçekleştirdiği işin etkin bir parçası haline gelmiş durumda ve “Akıllı Fabrika” lar ancak süreç yönetimi uygulamalarına eklenecek yeni yeteneklerle yönetilebilecek.

Kurumsal Süreç Yönetimi (BPM) ve iş akışı çözümleri, “Akıllı Üretim” i desteklemek teknolojiler içinde eksik kalan halkadır.

IIoT (Endüstriyel nesnelerin interneti) denince genellikle nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağı akla geliyor. Ülkemizde de 2014 yılının başlarında konuşulmaya başlanan IoT’nin, son yıllarda karşımıza daha çok çıkmasının nedeni, IoT’nin geleceğin dünyasında ve oluşumunda önemli ve etkin bir yerinin olmasıdır.

Türkiye, robot teknolojilerinin kullanımında dünyanın epey gerisinde bulunuyor. Bu şekilde geride kalmamızın nedenleri olarak teknolojiden çekiniyor olmamız ve bu yatırımı etkin bir şekilde kullanabilecek nitelikteki eleman sıkıntısının yaşanıyor olması söylenebilir. Son 6-7 aydır özellikle otomotiv sektöründe üretim yapan firmalar 2025 ile 2035 yılları arasında fabrikalarını tamamen dijital akıllı fabrikaya dönüştürecek proje takvimlerini duyurmaya başladılar. Bunlar ülkemiz açısından oldukça sevindirici haberlerdir.

Biz, “Kurumsal Dönüşüm Platformu” olarak işletmelerin verimlilik yolculuklarında detaylı, sektörel, şeffaf ve marka bağımsız bilgi edinmelerini, kendilerine örnek teşkil edecek başarı hikayelerine ve çözüm önerilerine ulaşmalarını sağlıyoruz. Sivil Toplum Kuruluşları ile birlikte dijital dönüşüme yönelik farkındalık etkinlikleri düzenliyoruz ve bu yolculuğa çıkmaya niyetlenen firmaların dijital (dönüşüm) olgunluk seviyelerini tespit ederek, yol haritalarını oluşturmalarına destek oluyoruz.

(Daha detaylı bilgi için; http://www.kurumsaldonusumplatformu.org)

Mehmet Göker SARP

Kurumsal Dönüşüm Platformu Koordinatörü