Atölye vs Fabrika

Atölye vs Fabrika

Atölye (büyük atölye) ile Fabrika arasındaki en belirgin farklar nedir diye düşündüğümüzde çoğumuzun aklına muhtemelen atölyelerin genellikle sanayi sitelerinde, fabrikaların ise OSB’ ler de olduğu gelebilir.  Yanlış denilemez ancak durum bundan biraz daha farklıdır.

Devasa Atölyelerde makinalar, robotlar ve ekipmanlar; fabrikalarda ise bunların yanında standartlar ve süreçler mevcuttur. Fabrikalarda, bu standartlar ve süreçler, yani ‘sistem’, öylesine iyi tanımlamıştır ki siparişten tedarike, üretimden sevkiyata kadar her alanda bilgi ve malzeme akışı kesintiye uğramadan sürekli devam eder. Tüm iş süreçleri; akışa uygun, tekrar edilebilirlik ve problemleri ortaya çıkarmak üzere kurgulanan bir sistem üzerinde akar.

Bu konuyu bir üzerinden açıklamaya çalışalım. İnsanlar (öğrenciler ve üretim endüstrisinde çalışanalar) Toyota fabrikasını gezmeye ne için giderler sizce? Ne üretildiğini görmek için mi acaba? Sanmıyorum… Benzeri ürün ya da makine birçok yerde zaten mevcut ve aynılarınını başka yelerde de görebilirler. Ancak, insanların başka yerde çok az görebileceği unsur Toyota Üretim Sistemi’dir. İnsanlar, buralara üretimin nasıl gerçekleştirldiğini görmeye, malzeme ve bilgi akışını nasıl olduğunu görmeye giderler.

Sistem kelimesinin buradaki derinliği, Toyota Üretim Sistemi'nin bileşenli yapısını ve etkileşimli doğasını ifade eder. Toyota Üretim Sistemi, birbiriyle bağlantılı birçok bileşenin bir araya gelerek bir bütün oluşturduğu, topyekün etkisiyle ivmelenebilen bir yapıdır. Bu yapı, adeta bir ulaşım sistemi veya bisiklet sistemi gibi düşünülebilir. Nasıl ki; bir bisiklet üzerinde sizi, bir yerden başka bir yere götüren tekerlek, zincir, pedal, kadro, direksiyon ve fren gibi alt bileşenlerin oluşturduğu toplam etki ise, Toyota Üretim Sisteminde de sizi mükemmelliğe götüren JIT, Jidoka, Heijunka ve Kaizen gibi bileşenlerin oluşturduğu toplam etkidir. Sistemden istenen etkiyi alabilmek bu bileşenlerin uyum içinde çalışabilesine bağımlıdır. JIT, malzeme ve bilgi akışını zamanında ve minimum stokla yönetmeyi hedeflerken, Jidoka sorunların hemen tespit edilmesi ve çözülmesini amaçlar. Heijunka, üretim süreçlerini düzgünleştirmeyi, Kaizen ise sürekli iyileştirmeyi temsil eder. Her bir bileşen, sistemin başarısını etkileyen bir dişli gibi işlev görür ve bir arızalanma veya uyumsuzluk durumunda tüm sistem etkilenebilir. Toyota Üretim Sistemi'nin başarısı, bu bileşenlerin birbirleriyle entegre bir şekilde çalışabilmesine bağlıdır.

Sistemleri kurmak ve kurulan sistemin işleyişini sağlamak için "alan bilgisi (Domain Knowledge)" ve "tasarım yeteneği (Design Thinking)" iki kritik unsur olarak öne çıkar. Alan bilgisi problemi doğru tanımlayabilmek (define); tasarım yeteneği ise anlaşılabilir ve kullanılabilir süreçler oluşturmak (solution) için gereklidir. Doğru tanımlanmamış bir probleme mükemmel çözüm bulmak ile doğru tanımlanmış bir probleme çözüm bulamadan devam etmek arasından oldukça ince bir çizgi vardır.

Özetle, Atölyeler; ‘ne üretiliyor?’ sorusuna cevap verebilirken, fabrika da ise ‘nasıl üretiliyor?’ sorusuna cevap bulabilirsiniz. Makine, alan, teknoloji ancak bir sistem üzerine inşa edilirse anlamlı olabiliyor. Atölyeden Fabrikaya dönüşümde ‘sisteme, sürece ve insana yatırım’ yapın derim.