Çeliğin Gücünü Yeniden Şekillendirmek
Bimeks Çelik Satış Mühendisi Abdülkadir KALAFAT: Çeliğin Gücünü Yeniden Şekillendirmek
Bimeks Çelik: Çeliğin Gücünü Yeniden Şekillendirmek
Isıl işlem, metallerin mekanik özelliklerini değiştirmek için uygulanan bir dizi ısıtma ve soğutma işlemidir. Bu işlemler, çeliklerin sertlik, dayanıklılık, tokluk, mukavemet ve diğer mekanik özelliklerini iyileştirmek veya belirli özelliklere sahip parçalar üretmek amacıyla kullanılır. Rodacciai olarak bünyemizde uygulanan ısıl işlemler aşağıdaki gibidir,
1) Küreselleştirme Tavı ( + AC ): EN10052’ye göre karbürleri küreselleştirmek amacıyla Ac1 civarında bir sıcaklıkta (bazen Ac1'in üstünde ve altında dalgalanan) uzun süre muhafaza edilen bir tavlama işlemidir. Bu tav, genellikle dövmelik çeliklerde uygulanır; amacı, çeliğin sertliğini belirli bir seviyeye düşürerek işleme ve şekil alma kabiliyetini arttırmaktır.
2) Ferrit-Perlit Tavı ( + FP ): EN10052’ye göre östenitleme sıcaklığı sonrasında tavlama, ardından hızlı soğutma, östenitin ferrit+perlit dönüşümünün tamamlandığı belirli bir sıcaklıkta tamamlanır. Çeliklerin ısıl işlem yöntemlerinden biridir. Bu işlem, çeliklerin özelliklerini dengelemek ve istenen mekanik özellikleri elde etmek için kullanılır.
3) Islah ( + QT ): EN10052’ye göre mekanik özellikler ve özellikle iyi bir tokluk ile birlikte iyi bir süneklik elde etmeyi amaçlayan, su verme ve ardından yüksek sıcaklıkta temperleme yoluyla çeliklerin sertleştirilmesi için uygulanan ısıl işlemdir. Çeliklerde ıslah, çeliklerin özelliklerini belirli bir denge noktasına getirmek veya belirli bir uygulama için optimize etmek amacıyla gerçekleştirilen bir dizi ısıl işlem yöntemidir. Islah işlemi, çeliklerin mekanik özelliklerini iyileştirmek, sertlik, dayanıklılık, tokluk, mukavemet, aşınma direnci vb. özelliklerini ayarlamak için kullanılır.
4) Normalizasyon ( + N ): EN 10052’ye göre östenitik sıcaklık sonrasında sakin havada soğutma işlemidir. Çeliklerin özelliklerini dengelemek ve iç yapılarını stabilize etmek için uygulanan bir ısıl işlem yöntemidir. Normalizasyon işlemi, çelikleri homojen bir yapıya kavuşturarak iç gerilmeleri giderir ve istenmeyen fazların oluşumunu engeller.
5) Yumuşatma Tavı ( + A ): EN10052’ye göre Ac1 sıcaklığı altında işlem yapılır. Çeliklerin sertliklerini azaltmak, iç gerilmeleri gidermek ve işlenebilirliklerini artırmak amacıyla uygulanan bir ısıl işlem yöntemidir. Yumuşatma tavı, çelikleri daha düşük sertlikli hale getirerek şekillendirme ve işleme işlemleri kolaylaştırır.
6) Gerilim Giderme Tavı ( + SR ): EN10052’ye göre yeterli bir sıcaklığa kadar ısıtmayı ve uygun soğutmayı içeren ısıl işlem, yapıda önemli bir değişiklik olmaksızın iç gerilmeleri azaltmayı amaçlar.
7) Çözelti Tavı ( + AT ): Östenitik çeliklere uygulanan bir ısıl işlemdir. Ortam sıcaklığına geri dönüşte homojen bir östenitik yapıyı muhafaza edebilmek için, yüksek sıcaklığa ısıtma ve takiben ani soğutmadan oluşmaktadır. İşlem öncesinde çökelmiş olan bileşenlerin çözülmesine ve çözelti içinde kalmasına yöneliktir. Östenitik paslanmaz çeliklerde Krom Karbür çökelmesi sonucu korozyon dayanımının düşmesinin/kaybolmasının önlenmesinde kritik bir rolü vardır.
8) Manyetik Tav: Bu işlem, yönlendirilmiş bir ferritik yapı oluşturur, histerezis eğrisini azaltır ve artık manyetizmayı ortadan kaldırır. Bu süreç korumalı bir atmosferde gerçekleşir. Bu işlem, manyetik özelliklerin ihtiyaçlara göre ayarlanması gereken uygulamalarda kullanılır. Rodacciai olarak özellikle ferritik paslanmaz çeliklerde bu işlemi uygulamaktayız. Manyetik tav, elektrik makineleri, manyetik sensörler, manyetik kaplinler ve manyetik cihazların üretiminde önemli bir rol oynar. Örneğin, manyetik sertlik, manyetik alanların çelik üzerindeki etkisini ve manyetik enerjinin depolanmasını belirler. Manyetik doyma ise çelikteki manyetik alanın doyma noktasını temsil eder.
Abdülkadir KALAFAT
Satış Mühendisi
