Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesinde 33.000 m2 alan üzerinde 9000 m2’si kapalı tesislerde 18’i mühendis 185 civarında yetişkin elemanla Cıvata-Somun-Ankaraj Saplamaları ve benzeri vida dişli Bağlantı Elemanları üreten Berdan Cıvata Sanayi A.Ş takriben 1200 m2 alanda kurduğu yüzey kaplama tesislerinde müşteri istekleri doğrultusunda ürünlerine fosfat, Elektro Galvaniz, Daldırma Galvaniz veya Çinko Lamelli Kaplama uygulamalarını da hidrojen kırılganlığ

Bağlantı Elemanları Sektöründe 43 yıllık bir çalışma sonucunda yaşanan tecrübeler ve elde edilen bilgi birikimi nedeniyle sektörün öncü firmalarından birisi konumuna gelen Berdan Cıvata, Ege ve Marmara Bölgesi gibi iç pazarın en yoğun olduğu bölgelerden uzakta olmanın yarattığı nakliye ve zaman dezavantajlarını bertaraf etmek üzere kaliteye yatırım yapmaya devam etmektedir. Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin bu sektörde en zengin test Laboratuvarına 2 yıllık bir çalışma sonrası Akreditasyon Belgesi alan Berdan Cıvata bu belgenin hemen akabinde Basınçlı Kaplara bağlantı Elemanları üretme yeterliliğini kanıtlayan AD 2000W Belgesini almıştır. Yüksek mukavemetli cıvatalar için gerekli belgelerden birisi olan Ü Belgesi için çalışmalara devam eden Berdan Cıvata 2-3 aya kadar bu belgeyi ve sürtünme katsayısı tesbit cihazıyla zengin test laboratuvarını daha da zenginleştireceğini düşünmektedir. Kaliteye yapılan bu yatırımlar nedeniyle uzaklık dezavantajına rağmen tercih edilen büyük projelerde aranan bir firma konumuna kavuşmakta ve ülkenin Anamur’dan Kıbrıs’a denizin altından 80 km boruyla su taşıma projesinde, İzmir – İstanbul 3,5 saatlik otoyol projesinde, İstanbul’a 3. Köprü ve 3. Havaalanı gibi Türkiye’nin çılgın projelerinde yer alabilmektedir.

Yurtdışında olduğu gibi Yurtiçinde de merdivenaltı tabir edilen cıvata üreticileri vardır. Kaliteye yatırım yapmadıkları, teknik eleman çalıştırmadıkları, cıvata malzemeleri ve ısıl işlem konularında yetkin olmadıkları için yanlış çeliklerden, yanlış ısıl işlemlerle yaptıkları Bağlantı Elemanları ile cıvata-somun-saplama hizmeti verdikleri tesisleri büyük riskler altına sokmakta, bazen yaptıkları büyük yanlışlar konuya vakıf bir kontrol elemanının sıkı denetimi sonucu önlenebilmektedir. Sıkı bir denetimin olmadığı yerlerde düşük fiyata odaklanılarak satın alınmış, kalitesi standartlara uygun olmayan bağlantı elemanlarının denetimi depreme veya benzeri bir doğal afete bırakılmaktadır. Bu denetimin bedeli maalesef telafisi mümkün olmayan can ve mal kayıplarına sebep olmaktadır.(Marmara depremindeki gibi)34CrNiMo8 çatlak kontrollü malzemeden M110 çapta 1,5-2 metre boylarda Ankeraj Saplamaları için teklif verdiğimiz bir doğalgaz çevrim santralinde fiyatımızın %100’den daha pahalı olduğu bize söylendi. Ucuz teklif veren cıvatacıya hangi malzemeyi kullanacağının sorulmasını istediğimizde Ç1040 cevabını alan tesisin proje yetkilisine Ç1040 malzemeden değil M110 çapta bir bağlantı elemanı M24 çapta bir bağlantı elemanının bile 8.8 kalitede yapılamayacağını anlatmak zorunda kalıyoruz. Bunu bilmeyen o üretici belki 10-15 yıllık tecrübesine (!) rağmen bilmeden 100 milyon dolar civarındaki bir tesisin deprem gibi doğal bir afet karşısında geleceğini ve içerisinde çalışanların hayatlarını tehlikeye atmış olacaktı.

Fiyatımızın %50’den daha pahalı olduğunu düşünerek teklifimizi bir kenara atmayıp sorgulama yapanların sayısının çoğaldığını görmek, bizleri sevindirmektedir. Sıfırın altında -150 °C’de Çentik Darbe Testi yapabilen, cihaza büyük çaplı yüksek mukavemetli M64-10.9 cıvatalara kopartma testi uygulayabilen, test cihazına daldırma galvaniz veya Çinko Lamelli kaplamaların 1000 saati aşkın süreli korozyon dayanım testlerini yapabilen tuz püskürtme testi cihazına, cıvataların doğru sıkılmasını veya torklanmasını sağlamaya yarayan sürtünme katsayısı tesbit cihazına veya Türkiye’nin bu sektörde en zengini durumuna gelmiş laboratuvarımıza tüm Dünya’da geçerliliğe sahip Akreditasyon Belgesi almamız için yaptığımız yatırımlarla kaliteye ve teknik elemanlara yaptığımız yatırımların boşa gitmediğini görmek bizleri gururlandırmaktır.

Malzeme seçiminde veya ısıl işleminde olduğu gibi konuya derinlemesine vakıf olmayan üreticiler tarafından elektro veya daldırma galvaniz kaplamalarda da önemli hatalar yapılmaktadır. Bu hatalı kaplanmış cıvata ve somunlar kullanıldıkları tesisleri tehlikeye atabilmektedirler.

Asitle temizlenerek kaplanmış elektro galvanizli sertleştirilmiş bir cıvatanın yük taşıma kabiliyeti Hidrojen Kırılganlığı nedeniyle sıfıra kadar düşürülmüş olabilir. Hidrojen Kırılganlığı giderme tavlamasının ne olduğunu bilmeyen veya bildiği halde 8-10 saatlik tavlamanın maliyetine katlanmak istemeyen cıvata üreticileriyle kaplamacıların halen mevcut olduğunu görmek gerçekten ürkütücü ve üzücüdür.

10.9 ve 12.9 kalite cıvataların Daldırma Galvaniz işlemlerinde de temizlemenin asitle yapılması nedeniyle meydana gelecek Hidrojen Kırılganlığından korkan bazı merdivenaltı üreticiler 10.9 cıvataların sıcak daldırma galvaniz yapılmasının doğru olmadığını, Hidrojen Kırılganlığı riski nedeniyle kırılabileceğini veya sıcak Çinko banyosuna daldırma sonucu sertliğinin düşebileceğini, mukavemetin azalabileceğini ileri sürerek daldırma galvanizden kaçınmaktadırlar. Isıl işlem ve kaplama tesisleri aynı çatı altında bulunan ve yetkin elemanlara sahip olan firmalar böyle bir hataya düşmezler. Isıl işlemde meneviş fırınını örneğin 550°C civarında terkeden bir cıvata veya somun bu sıcaklığın altında hangi sıcaklıkta olursa olsun sıcak daldırma galvaniz yapıldığında sertliğinde ve mukavemetinde herhangi bir düşüş yaşanmaz. Isıl işlemi başka yerde, sıcak galvanizi bir başka tesiste yapılan cıvatalarda sertlik düşümü ihtimali yüksektir. Bu durumda 10.9 kalite bir cıvata sertlik düşümü nedeniyle 8.8 kalite bir cıvataya dönüşebilir. Projeye göre 10.9 kaliteye uygun bir torkla sıkıldığında ise 8.8 kaliteye düşürülmüş cıvatanın akma noktasına yakın bir yere gelinerek yapılan bağlantı ve onun kullanıldığı çelik yapı tehlikeye atılmış olabilir. Resimde sertliği itibariyle sıcak galvanizde 8.8 kaliteye düşmüş 10.9 kalite bir cıvatanın bu kaliteye uygun torkla sıkıldığında cıvatanın akma sınırına gelindiğini ve hatta geçildiğini görüyoruz. Bu durumdaki sertliği düşmüş cıvataların kesinlikle hurdaya atılması gerektiğini biliyoruz.

Berdan Cıvatada ısıl işlem, daldırma galvaniz ve Çinko Lamel tesisleri aynı çatı altında olduğundan tesislerimizde böylesi bir sorun yaşanmaz. Sıcak galvaniz tesisinde temizlikte asit kullanılmadığı için Berdan Cıvata’da Hidrojen Kırılganlığı riski hiç olamaz.

Firmamızda M100 çapa ve 3 metre boya kadar boydan boya tam diş açılmış saplamalar problemsiz daldırma galvaniz yapılabilir. Berdan Cıvata’da M64 çapa kadar kaplamasız veya daldırma galvanizli cıvatalara diş sıyırma testi uygulanabilir. Berdan Cıvata’nın zengin test laboratuarı 1,5-2 yıllık bir çalışma sonucu TÜRKAK tarafından Akredite olduğu için laboratuvarımızda yapılan testlerle ilgili düzenlediğimiz raporlar Dünya’nın her yerinde geçerlidir.

Laboratuarımızı, Türkiye’nin cıvata somun sektöründe en zengin test laboratuvarı konumunu sürdürme çalışmalarımız devam etmektedir.

Haberin Kaynağı : RailwayTurkey Demiryolu Tedarikçileri Dergisi

11.03.2014