Kasım 2021 Emtia Fiyat İndeksi

Değerli Meslektaşlarımız

TÜSMOD olarak 30 Kasım’da gerçekleştirdiğimiz CPO Monthly Review toplatımızda, 2022 Satınalma bütçe çalışmalarımıza ışık tutacak iki oturum düzenledik. Bunlardan ilki nakliye fiyatları üzerine iken ikincisi global emtia fiyatları üzerine gerçekleşti. Tahminleme yapmanın zor olduğu bu günlerde yakın zamanda açıklayacağımız bir proje ile meslektaşlarımıza daha fazla ışık tutmaya çalışacağız. Bu sayımızda 2022 yılı fiyat tahminlerine daha fazla yer vermeye çalıştık. İTO Haberine göre, emtia fiyatlarında son yıllarda yaşanan yükseliş, pandeminin getirdiği zorluklarla birlikte küresel ekonomiyi zorlamaya devam ediyor. Pandemi nedeniyle tedarik zincirindeki halkaların aşınması, emtiadaki arz sorunuyla birleşince fiyatlar daha hızlı yükselmeye başladı. Uzmanlar, 2022’nin ikinci çeyreğinden itibaren emtia fiyatlarında rahatlama öngörüsünde bulunuyor. Buna gerekçe olarak da fiyat artışlarının zirveyi görmesi, tüketici talebinin azalması ve tedarik zincirinde dengelerin-rollerin yeniden belirlenmesi gösteriliyor. Dünya genelindeki pandemi, birçok ülkede üretimin yavaşlamasına, hatta bazı sektörlerde durmasına neden oldu. Aşılamanın yaygınlaşması ve kısıtlamaların gevşetilmesi ile küresel üretim normale dönerken; bu kez tedarik zincirindeki halkalar gevşedi. Hammadde arzında ve lojistikte sıkıntılar yaşanmaya başladı. Navlun yükseldi. Pandemi döneminde artan enerji ve hammadde fiyatları, limanlardaki yoğunluk, lojistik sektöründe çalışan eleman yetersizliği, tedarik zincirindeki sıkıntılar sektörleri zora soktu. Bu gelişmeler Türkiye’de de etkisini gösteriyor. 2021 biterken, normalleşme adımları sonrası ertelenen talebin harekete geçmesi ile birlikte enerji başta olmak üzere, küresel emtia fiyatları daha da artmaya devam ediyor. Uzmanlar, bu artışın rahatlayacağı tarih olarak 2022’nin birinci ve ikinci çeyreğine işaret ediyor. Dünya Bankası’nın Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’na göre, enerji fiyatlarının ortalama %80’in üzerinde artışla yılı kapatması bekleniyor. Raporda, yüksek enerji fiyatları nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin enflasyon riskiyle karşı karşıya kalacağı uyarısına da yer verildi. Enerji fiyatlarının arz kısıtları hafifledikçe 2022’nin ikinci yarısından itibaren düşmeye başlayacağı tahmin ediliyor. Enerji emtia fiyat endeksinin yeni yılda %2.3 oranında artacağının beklendiğine dikkat çekilen raporda, enerji dışı emtia fiyat endeksinin ise %2.3 azalacağı tahminine yer verildi. Metal ve mineral fiyat endeksinin de bu yıl geçen yıla göre %48.5 artacağı, yeni yılda ise %5 azalacağı tahmin ediliyor. Tarımsal ürünlerin fiyat endeksinin de bu yıl %22 artması beklenirken, gelecek yıl %1.4’lük azalma tahmini aktarıldı.

BloombergHT haberine göre; Citigroup, emtia fiyatlarında yeni bir süper döngünün olmayacağını ve yükselişin devam etmeyeceğini belirtirken, enerji fiyatlarının 2022'nin ilk çeyreğinde gerileyeceğini düşündüklerini söyledi. Citi analistleri, müşterileriyle paylaştığı bir notta emtia fiyatlarında yeni bir süper döngü olmayacağını ama emtia piyasasının genelinde seneye düşüş görülürken baz metallerin yükselebileceğini belirtti. “Bazı analistler emtia fiyatlarının geçen seneki gibi yükselmeye devam etmesini ve yeni bir süper döngünün sürmesini bekliyor fakat biz bu konuda aynı fikirde değiliz” diyen Citi analistleri, son süper döngüdeki talep patlamasının bir daha tekrarlanmayacağını belirtti. Citi, enerji maliyetlerinde gelecek yılın ilk çeyreğinde keskin bir düşüş beklediğini ve yılın ikinci yarısında ise tarımsal emtiada bu düşüşün yansımalarının görüleceğini vurguladı. Böyle bir trendin başlamasının manşet enflasyon üzerinde somut etkileri olacağını belirten Citi, karbon salınımını azaltma çabalarıyla alüminyum ve bakırıa olan talebin orta dönemde yükselmesini beklediklerini dile getirdi. Bloomberg Emtia Endeksi, salgının küresel olarak başladı Mart 2020’den bu yana %75’ten fazla artış kaydederken Ekim ayı sonunda enerji fiyatlarında yaşanan artışla tüm zamanların zirvesini görmüştü.

Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.

Selamlarım ve Saygılarımla.

Metal-Demir-Çelik:

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Kasım ayını %3.47’lik azalış ile 9.605 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %45.49’luk azalış gösterdi. Analistlere göre düşük stok seviyesi endişelere neden olduğu için fiyatlar üzerinde artış baskısı yaratıyor. Dünyanın en büyük bakır üreticilerinden Codelco şirketi, bakır fiyatlarının şu anda 4,30 dolar/lb'nin (libre) biraz altındayken, bir yılda libre başına 3,80-3,90 dolar arasında düşmesini beklediğini açıkladı. Codelco CEO'su yaptığı açıklamada "Özellikle kısa ve orta vadede fiyatları tahmin etmek her zaman çok zordur, ancak gelecek yıl muhtemelen bu yıldan biraz daha düşük fiyatlara sahip olacağız" dedi. Codelco, bakır arzının 2024 yılına kadar talebi geçeceğini tahmin ederken daha az yükseliş beklentisine sahip olduğunu söyledi. Codelco'nun 2021'de de 2020 yılına benzer 1,6 milyar ton civarında üretim yapması bekleniyor. Madencilik şirketi MMG, Peru'daki Las Bambas madeninde bakır üretimini Aralık ortasında durduracağını açıkladı. Çinli China Minmetals Corp'un bir birimi olan MMG, Temmuz ayında, 2021'deki üretimin 310.000-330.000 ton tahmininin alt sınırında gerçekleşeceği belirtilmişti. Capital Economics tarafından hazırlanan yeni bir rapor, bakır fiyatlarının uzun dönemde zayıflayacağını savunuyor. Londra merkezli bağımsız araştırmacı, Çin'den gelen talep azaldıkça ve özellikle on yıllardır üretime girecek en büyük madenlerden biri olan Kongo'daki Kamoa-Kakula'dan birincil arz arttıkça bakır fiyatlarının 2022'ye doğru düşmesini bekliyor. İyileşen arz durumuna paralel olarak fiyatlarda ılımlı bir gerileme bekleyen Commerzbank analistlerine göre bakır fiyatı yılsonunda 9.500$/mt seviyesinde işlem görecek. Liberum bakır tahmini 2022 için 7.800 USD/ton, 2023 için 6.698 USD/ton ve 2024 için 6.635 USD/ton olarak açıklarken; Standard Chartered Bank'ın tahmini 2022 için 9.150 USD/ton ve 2023 için 8.300 USD/ton şeklinde oldu. Fitch Ratings, Kasım ayı raporunda, Bakır fiyat tahminini 2022 yılı için 1.000 puan yükselterek, 8.500 USD/ton, 2023 yılı için 1.300 puan yükselterek 8.000 USD/ton ve 2024 yılı için 8.000 puan yükselterek 7.500 USD/ton olarak açıkladı. Fitch Ratings analistlere göre, elektrikli araç üretimi ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş gibi enerji geçiş trendleriyle desteklenen güçlü talep nedeniyle kısa ve orta vadeli bakır fiyatları yükseliş gösterecek. Şilili bakır firmalarından 2022 yılı için gerileme tahminleri geldi. Bakır fiyatları için kısa ve orta vadede birşey söylemenin zor olduğunu belirten Codelco’ya göre 2022 yılında Bakır fiyatları 3.80 ile 3.90 USD/lb seviyesine, Cochilco’ya göre ise 3.95 USD/lb seviyesine gerileyecek.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Kasım ayını %2.21’lik azarlış ile 2.635 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %13.60’lık azalış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Ekim ayını %2.25’lik azalış ile 2.443 USD/ton seviyesinde tamamladı. Analistlere göre, alüminyum fiyatları, özellikle üretimi bu yıl Çin, Hindistan ve başka yerlerdeki elektrik krizinden etkilendiğinden, güçlü talep ve arz endişeleri nedeniyle önümüzdeki yıl artacak. Dünya Bankası'na göre, metalin rafine edilmesi için temel malzeme olan alümina üretimi de Brezilya ve Jamaika'daki arz kesintilerinden etkilendi. Dünya Bankası, metaller için Emtia Görünümü raporunda, Alüminyum fiyatlarının 2021'de %50'lik bir sıçramanın ardından 2022'de %6 artmasını bekleniyor. Ancak enerji kısıtlamaları ortadan kalktıkça düşüşler görülebilir. Bir küresel alüminyum üreticisinin Japon alıcılara Ocak-Mart 2022 dönemi için 195 dolar/ton prim önerdiği bildirildi. Doğrudan bağlantılı kaynaklara göre önerilen prim, mevcut çeyrek primine göre %11 daha düşük. Ekim-Aralık çeyreği için, Japon alıcılar, önceki çeyreğe göre %19 artışla, 220 dolar/tonluk bir prim ödemeyi kabul etmişti. Fitch Ratings, Kasım ayı raporunda, Alüminyum fiyat tahminini 2022 yılı için 500 puan yükselterek, 2.500 USD/ton, 2023 yılı için 600 puan yükselterek 2.500 USD/ton ve 2024 yılı için 600 puan yükselterek 2.500 USD/ton olarak açıkladı. Fitch Ratings analistlerine göre, güçlü piyasa temelleri nedeniyle Alüminyum fiyatları artış eğilimli olacak. Çin'deki elektrik kesintileri, üretim kapasitesinde kesintilere yol açtı ve gecikmeli artışlar ve yeniden başlatmalar ile birlikte, 2021'de önemli açıklara yol açtı ve bundan sonra sıkı bir piyasa dengesi ile 2022'de devam edecek. Orta ve uzun vadede alüminyum talebi, elektrifikasyon ve enerji geçişinde uygulanmasıyla desteklenecek. ING analistlerine göre, birçok metal için beklenen 2022 yılı arz artışın aksine Alüminyum tarafında eritme kapasitesinde yeterli artış olmaması ile açık oluşacak. 2022 yılı boyunca bazı izade tesisleri devreye girse de yeterli olmayacak. Bu sebeplerle, Alüminyum fiyatları 2022’de ortalama 3.000 USD/ton seviyelerine kadar çıkabilir.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Kasım ayını %3.67’lik artış ile 20.190 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %20.04’lük azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Aralık 2021 prim fiyatlarını; 430 kalite için 52 EUR/ton artış, 304 kalite için 121 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 163 EUR/ton azalış ile açıkladı. Antaike analistleri tarafından, Çin Uluslararası Nikel ve Kobalt Endüstrisi Forumu'nda yapılan açıklamada, ortalama LME nikel fiyatlarının bu yıl tahmini 18.500 $'dan 2022'de ton başına 17.000 $'a düşmesi öngörülüyor. Analisteler göre, gelecek yıl 45.000 tonluk küresel arz bolluğu tahmini, fiyat beklentilerine baskı yapıyor ve üretimdeki %12'lik büyümenin, %10 olarak tahmin edilen talebi geride bırakması bekleniyor. Bu yıl talep hem paslanmaz çelik hem de pil sektörlerinde sağlam seyrederken, 2021'de Çin'in nikel üretimi, yeni proje gelişmelerinin beklentileri karşılamamasının ardından yıllık bazda %13 düşebilir. Paslanmaz çelik için bir girdi malzemesi olan nikel pik demir (NPI) üretiminin daha da düşeceği söylemlerine ragmen analistler, gelecek yıl üretimin hem Çin'de hem de küresel olarak artması bekleniyor. Çinli Chengtun Mining Group, elektrikli araç bataryaları kimyasalları için hammadde olarak Endonezya'da nikel mat üretmek için 245 milyon dolar yatırım yapacağını açıkladı. Fitch Ratings, Kasım ayı raporunda, Nikel fiyat tahminini 2022 yılı için 1.000 puan yükselterek, 16.000 USD/ton, 2023 ve 2024 yılları için değişikliğe gitmeyerek 14.000 USD/ton olarak açıkladı. Fitch Ratings analistleri göre, 2021 yılındaki düşük stok ve yüksek fiyatların etkisi 2022 yılına da yansıyacak. Endonezya'dan gelen arzın artması ile orta ve uzun vadede fiyatlar daha stabil hareket edecek.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Kasım ayını %3.08’lik azalış ile 3.349 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %19.47’lik azalış gösterdi. Analistlere göre, Glencore Plc'nin İtalya'da üretimi durdurmaya hazırlandığını ve yüksek enerji fiyatlarının kıtanın sanayi üssünü vurmaya devam etmesi nedeniyle Kasım ayının 3. haftasında %7-8 seviyelerinde yükseldikten sonra, güçlü doların etkisi ile tekrar geriledi. KARÇEL'in Türkiye’nin ilk çinko külçelerini üretecek olan Lineer Metal Siirt Çinko İzabe Tesisi açıldı. Türk-Katar ortaklığı ile 102 milyon dolar bedelle kurulan çinko tesisinin tamamen dışa bağımlı olduğumuz çinko ihtiyacının neredeyse yarısını karşılayacak kapasitede olduğunu ifade etti. Fitch Ratings, Kasım ayı raporunda, Çinko fiyat tahminini 2022 yılı için 500 puan yükselterek, 2.900 USD/ton, 2023 yılı için 400 puan yükselterek 2.500 USD/ton ve 2024 yılı için 100 puan yükselterek 2.200 USD/ton olarak açıkladı. Fitch Analistlerine göre, kısa ve orta vadede çinko fiyatlarındaki artışlar Çin'deki bir miktar yavaşlamaya rağmen, neredeyse pandemi öncesi oranlarda küresel talep büyümesi sebebiyle oluşuyor. Küresel rafine çinko arzı 2022 ve 2023’te azalarak, fiyatlara yukarı yönlü baskı yapacak. Bununla birlikte, fiyatlara duyarlı olan üreticilerin yeniden üretimi arttırmaları durumunda, uzun vadede fiyatlar düşüş yönlü olabilir.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Kasım ayını %5.79’luk azalış ile 2.344 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %3.72’lik artış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %3.99’luk artış ile 40.245 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %83.82’lik artış gösterdi. Analistlere göre, kalay stokları artmasına ragmen risk devam ediyor. LME ve Şangay borsalarındaki toplam stok, yaklaşık iki günlük global talebi karşılayabilecek seviyelerde bulunuyor. Fitch Solutions, fiyat beklentilerinde yukarı yönlü revizyonlar yapan birçok şirketten sadece biri. 2022 tahminini ton başına 6.500 dolar yükselten Fitch analistlerine göre, Kalay fiyatları 2022’e girerken hafif şekilde düşecek. Ancak uzun vadede 2030 yılında kadar yükseliş trendinde kalacak.

Demir Cevheri  fiyatları, Kasım ayını %8.93’lük azalış ile 102 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Analistlere göre, Çin hükümetinin çelik üretimini kontrol altına almaya yönelik tedbirlerinin devam edeceği beklentileri demir cevheri fiyatındaki yukarı hareketleri sınırlıyor. BloombergHT haberine göre, Demir cevheri fiyatları, Çin’de gayrimenkul sektöründeki borç sorunlarının çelik talebinde sert bir düşüşe yol açmasının ardından 18 ayın en düşük seviyesine indi. Analistler, Çin MB'nin para politikasını gevşetmesi halinde Çin'in çelik ve demir cevheri talebinde 2022'de beklenen daralmanın ilk tahminlerden daha az olacağı beklentilerinin satın alındığını ifade ediyorlar. Brezilyalı madencilik şirketi Vale, 2021 demir cevheri üretim beklentilerini 335 milyon tondan 320 milyon tona düşürdü ve tahmin alarılığının alt sınırını 315 milyon tonda bıraktı. Düşürme gerekçelerini açıklamayan şirket, 2022'de 320-335 milyon ton aralığında demir cevheri üretimi beklediklerini bildirdi. Vale, 2022 sonunda üretim kapasitesinin 370 milyon ton olmasını beklerken bunun bu yıl 341 milyon ton olduğunu duyurdu. Uzun vadede ise kapasitenin 400-450 milyon tona çıkması öngörülüyor. Fitch Ratings, Kasım ayı raporunda, Demir Cevheri fiyat tahminini 2022 yılı için 10 puan düşürerek 90 USD/ton, 2023 yılı için 5 puan arttırarak 85 USD/ton ve 2024 yılı için 5 puan arttırarak 75 USD/ton olarak açıkladı. Fitch Ratings analistlerine göre, 2021'de büyük bir açığın ardından demir cevheri piyasası 2022'de daha dengeli olacak. Bununla birlikte, nakliye ücretleri ve çevresel uyum dahil olmak üzere maliyet enflasyonu, önümüzdeki yıllarda aşağı yönlü riskleri sınırlayacak.

Plastik ve Kauçuk:

Kasım ayında plastik fiyatlarında ortalama %2.36’lik artış görülürken, en yüksek artış %7.13 ile PS fiyatlarında görülürken, fiyatı düşüşü görülmedi. PMMA, PC ve PBT fiyatları ise değişmedi.  Chemorbis haberlerine göre; Türkiye geri dönüşüm piyasası bir süredir fırtınalı bir dönemden geçerken; bu rüzgarların sonuncusu Türk lirasının keskin değer kaybı oldu. Hurda ve flake ticaretinin dolar ve euro üzerinden yapılması ve nihai ürünlerin Türk lirası bazında satılması, geri dönüşümcüleri ağır bir baskı altına soktu ve geri dönüştürülmüş poliolefinlerin rekabet gücü kırıldı. Mayıs 2021’de Türkiye Ticaret Bakanlığı etilen polimer atık ithalatını yasakladı. Karar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hurda plastik ithalat kotasını %80’den %50’ye indirmesinden sadece sekiz ay sonra geldi. Yasağın kaldırılmasına rağmen, çoğu tüccar yeni düzenlemeler ve devam eden lojistik zorluklarla mücadele ettiğinden, ithal faaliyetler kayda değer bir toparlanma gösteremedi. Artan navlun ve konteyner maliyetleri ve Avrupa piyasalarındaki sıkışıklık da ithal faaliyetleri engelleyen sebepler arasında yer aldı. Geri dönüşüm endüstrisi için en önemli endişe ve odak noktası, liranın ciddi kayıpları ve bunun Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri olmaya devam ediyor. Türkiye’deki geri dönüşümcülerin, orijinal malzemelerin düşüş trend gösterdiği maliyete duyarlı bir piyasada rekabet avantajını sürdürmekte zorlanması muhtemel. Beklentiler halen netleşmese de, Aralık ayının büyük ölçüde yalnızca ekonomik belirsizlikler değil, aynı zamanda tedarikte devam eden sıkışıklık sebebiyle de fiyatların yükseleceği bir başka ay olması bekleniyor. Liradaki serbest düşüş, birçok işleyiciyi nihai ürün satışlarını askıya almaya zorladı. Euro ve doların Türk lirası karşısında süregelen yükselişi, yurtiçi piyasaya hizmet veren polimer tüketicilerini ciddi bir biçimde vurdu. Öyle ki, birçok imalatçı hammaddeyi dolar bazında alıyor ve ürünlerini lira bazında ve çoğunlukla vadeli olarak satıyor. Polimer piyasaları, Ekim sonundan beri paritenin etkilediği talep ve düşük sezonun baskısı altında. Kasvetli ekonomik görünüm ve Avrupa ile ABD’de yaklaşan Noel tatilleri de bu durumu destekleyen faktörler oldu. Zira söz konusu etkenlerin tamamı alım havasını baskıladı. Zayıf Aralık ayı beklentileri, PP, PE ve PVC oyuncularını beklemede tutan bir diğer faktör oldu. Durgun talep ve gevşeyen navlun fiyatları Suudi Arabistan malı PP rafya ve elyaf fiyatlarını CIF Türkiye bazında sırayla 1620-1640$/ton ve 1710-1730$/tona çekti. Bu aralıklar Kasım ayının son haftasında haftalık bazda 30-60$/ton düşerken; bunların çok daha altından alış hedefleri duyuldu. İthal PE ve PVC piyasalarında yeni teklifler henüz açıklanmazken, iki üründe de zayıf beklentiler hakim idi. Millileşmiş piyasalar ilave düşüş kaydederken, en büyük düşüşler homo PP’de görüldü. Bu doğrultuda, PP rafya fiyatları haftalık bazda 70-80$/ton düşerek alt sınırda KDV dahil bazında 2150$/ton eşiğinin altını kırdı. PVC K67, 20-30$/ton düşüşle 2780-2850$/tonda değerlendirilirken, AYPE ve LAYPE C4 film için gösterge aralıklar 20-40$/ton düşüş kaydetti. PET ve PS de dahil olmak üzere diğer polimerler için faaliyetler liranın tarihi düşüşü karşısında refleks olarak durdu. Oysa, iki ürün için de yurtiçi üreticilerde stokların bir süredir sıkışık olduğu biliniyor. Ekonomik belirsizlikler nedeniyle umut vermeyen talep havayı zayıflattı ve bazı oyuncular önümüzdeki ay için düşüş yönlü beklentiler dile getirdi.

Kağıt ve Kereste:

Yurtiçi kağıt fiyatlarında Kasım ayında art arta zamlar görülürken, bazı üreticilerin satışları durdurduğuna dair haberler ulaştı. Ortalama artış %23 seviyelerinde olurken, bazı kağıtların tedariğinde ciddi sorunlar olduğu görüldü.  TÜSMOD Kağıt fiyat endeksinin 2021 yılındaki artışı %94.00 olurken, son 12 aydaki artış %105.24 oldu. Finansgündem haberine göre, hammadde sıkışıklığı ve artan talep kağıtta fiyatları zirveye taşıdı. Fiyatlar ithal kağıtta %50’yi aşarken, iç piyasada artışlar %400’e dayandı. Euler Hermes’in kağıt ve karton sektörüne ilişkin yayınladığı rapora göre, kağıt sektörü için en büyük engel Avrupa’da artan kağıt hamuru fiyatları. Raporda 2020’ye kıyasla 2021 yılında %5 artan karton satışlarına rağmen sektörün, sene başından beri 1,5 kat artan Avrupa kâğıt hamuru fiyatına ayak uydurmakta zorlandığı ifade edildi. Kağıt sektörü için sene başından bu yana en büyük riskin, selüloz fiyatlarındaki artış olduğu belirtilirken eylül sonu itibarıyla, Avrupa’da kağıt hamuru fiyatının yıllık %53, Asya’da ise %47 arttığı bildirildi. Odun fiyatlarındaki artışı satış fiyatlarına yansıtabilen hammadde tarafındaki oyuncuların aksine, son tüketiciye daha yakın olan kağıt sektörü, kağıt hamuru fiyatlarındaki artıştan kötü şekilde etkilendi. Son ürüne yakın kademedeki kağıt üreticilerinin, faaliyetleri daha fazla katma değerli işlem içerdiğinden normalde daha karlı yapıya sahip olsalar da kağıt hamuru fiyatlarının aniden yükselmesiyle (en son 2018 yılında olduğu gibi) kârlılık seviyelerini korumakta zorlandığı belirtilen raporda ürünlere olan talep azaldığı için gazete kağıdı ile birlikte matbaa ve yazı kağıdı segmentinin kağıt hamuru maliyetlerindeki artışları müşterilerine neredeyse hiç yansıtamadıklarından, bu maliyet artışından en olumsuz etkilenen segmentler olduğu bildirildi. Fastmarkets haberine göre, Ocak ayından sonraki sevkiyatlar için müzakereler bazı durumlarda şimdiden başladı. Ancak maliyet artışı nedeniyle görünürlük eksikliği göz önüne alındığında, kağıt üreticileri gelecek yıl için fiyat seviyelerinin ne olacağı konusunda henüz net bir fikre sahip değiller. Tüm piyasa kaynakları, mevcut ve gelecek fiyat artışlarının kağıt talebini daha da azaltacağı ve sektörün tarihi bir andan geçtiği konusunda hemfikir.

Enerji ve Petrol:

Yurtiçinde Elektrik fiyatları 4. çeyrekte artış beklentilerinin aksine değişmezken; Doğalgaz fiyatlarında sanayi için artış açıklandı. BloombergHT haberine göre, Doğalgazda Aralık tarifesinde konut abonelerine zam yapılmazken, büyük sanayi ve ticari kuruluş abone grupları ve elektrik üretimi amaçlı kullanılan doğalgaz tarifelerine %20 zam yapıldı. Euronews haberine göre, Elektrik ve doğal gaz fiyatlarında son iki yılda üst üste yaşanan artışlar Türkiye’yi Avrupa’nın zam şampiyonu yaptı. 2019 ile 2021 ilk yarılarını kapsayan 2 yıllık dönemde Türkiye’de elektrik fiyatları %47,4 artarken doğal gaz fiyatları da %42,3 yükseldi. Aynı dönemde Avrupa’nın birçok ülkesinde ise fiyatlarda düşüş yaşanması dikkat çekti. Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) açıkladığı veriler Türkiye’de enerji fiyatlarında son yıllarda büyük artış yaşandığını gösteriyor. Fiyatlar konutlarda kullanılan elektrik fiyatlarını kapsıyor. 2019 yılının ilk yarısı ile 2021 yılının ilk yarısı arasındaki 2 yıllık değişime bakıldığında ortaya şu manzara çıkıyor. 39 ülkenin 24’ünde fiyatlar yükselirken 15’inde ise düştü. En çok artış %47,4 ile açık ara Türkiye’de. Ardından %21,9 ile Polonya ve %20,8 ile Ukrayna geliyor. Artışların çoğu %10’nun altında. 10 ülkede artış oranı %5’ten düşük. Tüm vergiler dahil yerel para birimine göre yapılan hesaplamaya göre 15 ülkede ise fiyatlar düştü. Bunların başında %38 ile Hollanda geliyor. İsveç’te ise fiyatlar %16,2 gerilerken Letonya’da %13,9 düşüş yaşandı. Yurtiçi motorin fiyatlarında da ciddi yükselişler görüldü. Kasım ayı pompa fiyatlarındaki artış Motorin için %19.41 olurken, Benzin için %14.98 oldu. Buna göre 2021 yılındaki ortalama pompa fiyatı artışı %41.32’e yükseldi. Bloomberg haberine göre; EIA'nın "Kasım 2021 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"nda, bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 71,59 dolar olacağı tahmin edildi. Bu rakam ekim ayı raporunda 71,38 dolardı. Raporda, Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatının bu yıl için 69,02 dolar olacağı öngörüldü. WTI'nın varil fiyatı ortalaması için ekim ayında 68,48 dolar tahmininde bulunulmuştu. Küresel petrol tüketiminin, üretimin gerisinde kalacağı öngörüsü 2022 yılına ilişkin fiyat tahminini etkileyen başlıca faktörler arasında yer aldı. EIA, gelecek yıl için Brent türü ham petrolün varil fiyatı tahminini 71,91 dolarda sabit tutarken, WTI'nın ortalama varil fiyatının 68,28 dolar olacağını öngördü. Ekim raporunda WTI'da varil fiyatı ortalaması 68,24 olarak kayıtlara geçmişti. EIA, bu yıl OPEC'in günlük ham petrol üretiminin geçen yıla göre 740 bin varil artarak yaklaşık 26,34 milyon varile, 2022'de ise üretimin 28,37 milyon varile ulaşacağını tahmin ediyor. Türkmenistan kaynaklı bir habere göre, ABD’nin önemli bankaları ve büyük pazar payına sahip şirketleri, kasım ayında 2022 yılı için petrol fiyat tahminlerini yükselttiler. Bank of America analistleri, Brent petrol fiyatının Haziran 2022’ye kadar 120 ABD dolarına ulaşmasını bekliyorlar. JPMorgan Bankası, Brent petrolün varil başına ortalama fiyatının 2022 yılında 88 ABD dolarına tekabül edeceği yönünde tahminde bulunuyor. Dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biri olan Vitol Group CEO’su, arz eksikliği ve akaryakıt talebinin artması ile beraber, varil başına petrol fiyatının 100 ABD dolarına kadar yükselmesini bekliyor. Saxo Bank önümüzdeki kış küresel enerji arz eksikliğinin en üst seviyesine çıkacağına dair tahminde bulunarak, gelecek yılda petrol fiyatlarının 100 ABD doları eşiğini aşabileceğini kaydetti.

Döviz Kurları:

TCMB 30 Kasım 2021 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %36.47’lik artış ile 12.96 TL; EUR döviz satış kuru bazında %33.48’lik artış ile 14.71 TL oldu. EUR/USD paritesi ise Kasım ayında %2.19’luk azalış ile 1.1346’a geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kasım tarihli Piyasa Katılımcıları Anketine göre 2021 yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 9,22 TL iken, bu anket döneminde 9,98 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 10,01 TL iken, bu anket döneminde 10,93 TL olarak gerçekleşmiştir. Dolar kurunun daha şimdiden beklentilerin üzerine çıkması ise gelecek ay ciddi bir revizyon olacağı görüşünü pekiştiriyor. Benzer durum geçen ay dolar kuru tahmini yapan tüm kurumlar için benzer bir sürec izledi. Hiçbir tahminleme kuruluşu dolar kurunun bu şekilde değerleneceğini öngöremedi. Forecastrends analistleri ortalama dolar kurunu 2021 Q4 için 11 ve 2022 Q1 için 13.2 olarak öngörürken, Aralık ayı içinde dolar kurunun 13’ün üzerine işlem görmesini bekliyor. Bu tahmini Aralık ayında başka bir faiz indirimi olmayacağı varsayımı ile verdiğini belirten analistler, piyasaların şimdiden Aralık ayında 100 baz puanlık indirimi fiyatladığını belirtiyor. Para birimindeki son düşüşe rağmen faiz indirimine devam ederse, liranın dolar karşısında 14'e kadar düşmesini bekleyen analistlere göre liradaki son dalgalanma, tamamen herhangi bir ekonomik teori ve rasyonel düşüncenin dışında oldu. USD’nin EUR karşısında aşırı değerli kaldığını belirtlen Commerbank analistlerine göre EUR/USD paritesi 2022 Q1, Q2, Q3 ve Q4’te sırasıyla, 1.10, 1.09, 1.08 ve 1.08 şeklinde olacak. Barclay analistleri, aynı dönemler için EUR/USD tahminlerini, dolarda zayıflama beklentisi ile sırasıyla 1.16, 1.18, 1.19 ve 1.19 açıkladı. FED’in faiz arttırma beklentileri sebebiyle USD’nin güçleneceğini öngören INGBank raporuna göre, EUR/USD paritesi aynı dönemler için sırasıyla 1.15, 1.13, 1.11 ve 1.10 olarak tahmin ediliyor. Citibank analistlerine göre EUR/USD paritesi 3 aylık dönemde ortalama 1.11 seviyelerinde olurken, 6-12 aylık dönemde ortalama 1.12 seviyelerinde olacak.

Yurtiçi Fiyat  ve Maliyet Endeksleri:

TUİK verilerine göre, 2021 yılı Kasım ayı sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %6,75; bir önceki yılın Aralık ayına göre %35,44 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %37,97 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2021 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %9,99 bir önceki yılın Aralık ayına göre %51,06, bir önceki yılın aynı ayına göre %54,62 ve on iki aylık ortalamalara göre %38,94 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %44,53, imalatta %53,24, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %72,42, su temininde %33,08 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %63,12, dayanıklı tüketim malında %32,17, dayanıksız tüketim malında %34,33, enerjide %90,34, sermaye malında %33,30 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %11,64, imalatta %9,55, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %14,33, su temininde %1,00 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %11,55, dayanıklı tüketim malında %5,15, dayanıksız tüketim malında %6,43, enerjide %13,33, sermaye malında %7,91 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış; %12,60 ile giyim eşyası, %19,66 ile deri ve ilgili ürünler, %22,23 ile diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %145,94, ham petrol ve doğal gaz %116,51, ana metaller %97,13 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Tütün ürünleri aylık değişim göstermeyen tek alt sektör oldu. Aylık en düşük artış; %0,23 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, %1,00 ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, %2,14 ile içecekler alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık ham petrol ve doğalgaz %20,67, kömür ve linyit %16,72, tekstil ürünleri %14,37 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.