Doruk Yönetim Kurulu Üyesi & ProManage Genel Müdürü Aylin Tülay Özden: Sanayide Geleceğe Hazırlanma Sohbetleri–3

Sanayide Geleceğe Hazırlanma Sohbetleri - 3

Bir önceki dijitalleşme sohbetimizde üretim hatlarında düzenli performans ölçümü, kayıp analizi ve sistematik performans iyileştirme çalışmaları yapılmıyor ise üretim süresi boyunca ortaya çıkan satılabilir ürün miktarının olması gerekenin %40’ı mertebelerinde olduğunu (dünya ortalaması…), bunu %85’lere çıkarmanın WCM hedefi olduğunu; kayıp süre analizlerinde ise % 80 kayıp sürenin planlama operasyonları ile giderilebilecek nitelikte olduğunu; proaktif davranabilme halinde kapatılma potansiyelinin çok yüksek olduğunu irdelemiştik.

İşletmelerin daha planlı ve proaktif olabilmeleri; kaynaklarını verimli kullanarak maliyet avantajı ve teslimat hızı konusunda iyileşebilmeleri için en önemli araçlardan birisi MOM (Manufacturing Operations Management) / Eski versiyon ile MES (Manufacturing Execution Systems) adı verilen sistemlerdir.

Bu sistemler, üretim operasyonlarının IoT verisine dayalı yönetilmesini de sağladıkları için dijitalleşmenin en temel, en faydalı ve en hızlı geri dönüşlü, önemli basamağını oluştururlar.

MOM sistemleri, İşletmedeki tüm operasyonel aktivitelerin belli bir sistematik ve düzen içinde yerine getirilmesini sağlar. Yapılan operasyonel aktiviteler ve sonuçları dijital sistemler ile yönetilip  kayıt altına alınır. Bu sayede, hedefe yönelik; belli KPI’lara odaklı özel kapsamlı raporlar ile işletmede şeffaflık ve izlenebilirlik ortamı oluşturulmasına imkan sağlanır. Darboğazların, iş yoğunluğu nedeni ile farkedilemeyen basit ancak ciddi sonuçlar oluşturan kayıpların görünür hale gelmesi kolaylaşır.

Fabrikalarda düzenli, hızlı, verimli işleyişe yardımcı olan   “Manufacturing IT” denilen kategori sistemler, bir otomasyon ve dijitalleşme piramiti şeklinde sembolize edilir. Aşağıdan yukarıya doğru ilişkiyi şu şekilde açıklayabiliriz:

Üretimde yer alan  makine, ekipman, ölçü& test aletleri, barkod, RFID okuyucular, dijital terazi, enerji analizörü gibi cihazlar ile onların çalışmasını sağlayan  içlerinde yer alan ve onlara kumanda eden PLC, mikroişlemci, kontrolör, sensörler IIoT katmanını oluşturur. Bu katmanda yer alan üretim makineleri ve ekipmanların hangi üretim operasyonlarına ne zaman başlayıp bitireceği, üretim miktarı, üretim hızı, onlara uygulanan bakım operasyonları, üretimde uygulanan test ve kalite kontrol operasyonları MES/MOM çözümlerinde sistematik hale getirilir ve üretim hatlarının verimli, hızlı, darboğazları bilinen ve yönetilen, sürekli iyileşme  döngüleri ile yönetilmesi sağlanır. MES/MOM katmanında bir üst katman olan ERP’den gelen üretim iş emirleri, üretim standartlarına ait bilgiler alınır, işlenir, iş emirlerini birleştirilir, bölünür, makinelere dağıtılır, makine katmanında üretim, bakım, kalite test operasyonlarının zamanında yerine getirilmesi sağlanır, üretim/makine katmanından IIoT datası olarak durum geri beslemesi alınır, darboğaz ve iyileştirme alanları tespit edilir, anlamlandırır ve ERP’ye iş emirleri ve işletme durumu ile ilgili iş sonuçları iletilir. Tüm operasyon dijital sistemler ile yerine getirildiği için zaman, miktar, hız, sorumlu, kullanılan malzeme ve ekipman v.s. detaylı biçimde kayıt altındadır. Hem operasyonlar kolay, hızlı, sistematik, tam zamanında yerine getirilir, hem de biriken data kullanılarak detaylı raporlar üretilir ve işletme kabiliyetlerinin, darboğaz ve gelişme açık yönlerinin tespit edilmesi için objektif, şeffaf standart raporlamalar ile tüm işletmenin sürekli ileriye doğru ilerlemesi garanti altına alınır.

MOM kapsamında yerine getirilmesi gereken fonksiyonları ANSI /ISA 95 Standardı şu şekilde ifade eder:

MOM terimi bu standart ile tanımlanarak dünya literatürüne girmiştir. MOM kapsamında 4 ana operasyon ve alt operasyonları detaylı biçimde tanımlanır. Bu standart ve tanımlama, üretim işleyişinde sistematik, otomatik dijital yaklaşım getiren MOM  sistemlerinin üretimin ihtiyacı olan işlevleri eksiksiz yerine getirmesinin garanti altına almak için çok faydalıdır.

Üretim operasyonları yönetimi ve eksiksiz yapılması için kapsanması gereken alt operasyonlar, Bakım, Kalite &Test  operasyonları yönetimi ve eksiksiz yapılması için gerekli  olan alt operasyonlar bellidir. Bir modern fabrikanın bu işlevleri eksiksiz yerine getirmesi, kurumsallaşma, hızlanma, yüksek  kalite ve minimum maliyet ile üretim yaparak alanında liderler arasında yerini alabilmesi için yeterlidir.

Fabrikalarda MOM sistemleri kapsamında üretilen raporlamalarda dünya standartları olarak belirlenmiş üretim performans takip performans kriterlerinin kullanılması işletmelerin dünya  ölçeğinde lider işleyişlere kavuşmasına imkan sağlar. Bir diğer yazımızda, üretimde kullanılan  KPI’lar hakkındaki dünya standartlarından da bahsedeceğiz.

Piramitte MES/MOM katmanının üzerinde yer alan ERP katmanı şirketin idari açıdan planlaması ve koordine etmesi gereken tüm işlevleri barındırır. Pazarlama, satış, sipariş kabul, müşteri ilişkileri, stok, depo, sevkiyat, faturalandırma, tahsilat, ödeme, mali işler, finans, IK, şirketin işleyişinin eksiksiz olmasını sağlayan her idari operasyon ERP sistemlerinde sistematik şekilde yönetilir, yerine getirilir, takip edilir ve raporlanır.

ERP sistemleri MES/MOM sistemlerine üretilecek ürün bilgileri ile sipariş detaylarını iletir ve sonuçlarını öğrenmek ister. 

ERP sistemlerinin de üzerinde şirketin stratejik hedeflerine olan ilerlemesinin yönetildiği, yaklaşım miktarının takip edildiği ve yeni stratejik oyun planlarının belirlendiği BI Business Intelligence katmanı yer alır.

Peki sanayimizin geleceğe hazırlanması için hangi uygulamaların hangi sıra ile hayata geçirilmesi gerekir? En faydalı, kazanımı yüksek, uygulaması kolay mümkünse kendi kendini finanse ederek bir sonraki aşamanın maliyetini  işletmeye kazandıran bir dijitalleşme yol haritası var mıdır? Cevap: Vardır !!!

Bir sonraki yazımızda da bunu irdelemeye başlayacağız. 

Güzel bir ay geçirmeniz dileğimle, sevgi ve saygılarımla…