Temmuz 2023 Emtia Fiyat İndeksi

GENEL GÖRÜNÜM

Değerli Meslektaşlarımız,

Satınalma ve Tedarik Zinciri Yönetimi konusunda üst kurum kimliği ile hareket eden TÜSMOD olarak; Ekonomist Dergisi tarafından her yıl yayımlanan “Türkiye’nin En Güçlü 50 Satınalma Lideri” araştırmasına bu yıl da destek vardır. 2023 yılını Etik, Çevre ve Toplum başlıklarını içeren sorumlu satınalma yılı ilan ettiğimizi birkez daha vurguladık. Araştırmaya göre; satınalma ve tedarik liderleri enflasyonun yarattığı maliyet artışları ile geçen 2023 yılında maliyet yönetimi, sürdürülebilirlik ve dijitalleşme konularına odaklanıyor. Satınalma süreçlerinde alternatif senaryolar üzerinde çalışan, değişime uyum sağlayan, tedarikçi ağını esnek tutan ve dijital dönüşüme yatırım yapan şirketlerin rekabette öne çıkması bekleniyor. Belirsizliğin yeni normal olduğu günümüzde pek çok şirket stratejik bir değişimden geçiyor. Şirketlerin satınalma ve tedarik zinciri departmanları da bu sürecin en önemli oyuncularından biri konumunda. Kırılan tedarik zinciri, yükselen ham madde fiyatları, kur dengesizliği ve enflasyon gibi pek çok sorunla karşı karşıya kalan satınalma ve tedarik liderlerinin yönetim kademesindeki önemi giderek artıyor.

AA haberine göre; emtia piyasasında temmuz ayında pozitif bir seyir izlendi. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklı arz endişeleri ve hava sıcaklıklarının rekor seviyelere ulaşmasıyla kuraklık endişeleri emtia piyasasının yukarı yönlü bir seyir izlemesine neden oldu. El Nino hava olayı da emtia piyasasında endişelerin devam etmesini tetikledi. Analistler, resesyon endişelerinin güç kazanmasıyla dolara olan talebin azaldığını ve emtia piyasasında işlem gören ürünlere talebin arttığını, arza yönelik endişelerin de emtia fiyatlarındaki yükselişleri tetiklediğini bildirdi. Çin hükümetinin ekonominin farklı alanlarını destekleme adımlarının devam etmesi de yatırımcıların risk iştahını besledi. Jeopolitik riskler ve resesyon endişeleri özellikle değerli metalleri yukarı yönlü etkiledi. Analistler, resesyon endişelerini artırmasının ardından altına talebin arttığını belirterek, Dünya Altın Konseyi'nin (WGC) altın fiyatlarının gelecek dönemde destekleyici görünüm sergilemeye devam edeceğinin beklendiğini bildirmesinin altının ons fiyatını yukarı yönlü etkilediğini ifade etti. Analistler, Fed’in "şahin" adımlarına son verebileceği öngörülerinin altının ons fiyatını desteklediğine dikkati çekti. Çin’in altın tüketimi yılın ilk yarısında %26,4 arttı. Özellikle Çin'in teşvikleri artıracağına yönelik beklentiler, baz metallerdeki ralli havasını destekledi. Çin hükümeti yetkililerinin uzun bir aranın ardından uluslararası yatırımcılarla buluştuğuna yönelik haber akışı, Çin Politbüro'nun emlak sektörü için "politikaları zamanında ayarlama ve optimize etme" sözü vermesi baz metallerde talep tarafını olumlu etkiledi. Çin'in Sichuan eyaletindeki rekor yüksek sıcaklıklardan dolayı metal üreticileri için elektrik kesintisi olasılığının artması da baz metallerde arz endişelerini öne çıkardı. Bu gelişmelerle Temmuz ayını bakır %6,9, alüminyum %4,5, çinko %7,6, kurşun %0,6, çinko %7,6 artış kaydetti. Temmuz ayında Brent petrol %13,6 değer kazanırken, New York Ticaret Borsasında işlem gören doğalgaz %5,7 değer kaybetti. Suudi Arabistan 1 milyon varillik arz kesintisini Ağustos’a uzatacağını belirtti. Rusya günlük petrol arzını 500 bin varil, Cezayir de 200 bin varil azaltacağını duyurdu. Rusya ve Suudi Arabistan'ın petrol üretimlerinde düşüşe gideceği haberleri petrol fiyatlarının yükselişini destekledi. Uluslararası Enerji Ajansı, (IEA) "gelecek dönemde petrol arzının talebin gerisinde kalabileceğine" yönelik değerlendirmede bulundu. ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), gelecek yılın son çeyreğine kadar küresel petrol stoklarında beklenen düşüşün petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturduğunu belirtti. Libya'da birçok petrol sahası protestolar sonrası kapatılırken, Shell, boru hattı sızıntısı nedeniyle Nijerya'nın Forcados terminalindeki ham petrol yüklemesini askıya aldı. Son gelişmeler ve geçen hafta Suudi Arabistan ve Rusya'nın üretimlerinde kesintiye gideceklerine dair açıklamalar, gelecek aylarda petrol piyasalarında üretimin daha sıkı olacağına işaret ediyor. Goldman Sachs, petrol piyasalarındaki rekor talebin yakın vadede ham petrol fiyatlarını yükseltmesini bekliyor. ABD'de elektrik üretimindeki azalış, doğal gaz talebini olumsuz etkilerken, anormal derecede ılıman geçen kış aylarında zayıf ısıtma talebinin neden olduğu yüksek stoklar, doğal gaz fiyatlarını düşürmeye devam etti.

Çin Lojistik ve Satın Alma Federasyonu’nun verilerine göre, Temmuz ayında emtia endeksi %102,3’e çıktı. Veriler, Temmuz ayında demir çelik, kömür ve rafine edilmiş petrol ürünleri arzının, bir önceki aya göre sırasıyla %4,6, %7,3 ve %4,1 arttığını ortaya koydu. Demir dışı metal, kimyasal ve otomobil arzı ise bir önceki aya göre sırasıyla %1,7, %1,4 ve %1,8 yükseldi. Emtia satış endeksi ise aynı ay %103,4 olarak açıklandı. Demir cevheri, kömür ve rafine edilmiş petrol ürünleri satışları bir önceki aya göre sırasıyla %5,7, %5,8 ve %1,4 arttı. Borsatek haberine göre; Nijer'deki askeri darbe, ülkenin küresel uranyum arzının karşılanmasındaki önemini bir kez daha dünya gündemine oturttu. Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde 7. sırada. Ülke, Fransa'nın üçüncü AB'nin de ikinci en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyordu. Nijer Fransa'ya uranyum satışını durdurdu. Darbe dünya gündemindeki sıcaklığını korurken, Financial Times editoryal masası "Uranyum: Nijer'deki darbe sarı metale daha ılımlı bir bakışı öne çıkarıyor"başlıklı bir yazı kaleme aldı. Emtia yatırımcıları için uranyumun uzun zamandır radyoaktif bir varlık olduğu belirtilen yazıda, "Zenginleştirilmiş haliyle nükleer enerji santrallerine yakıt sağlamak için kullanılan metalin fiyatı 2011'deki Fukuşima felaketinden bu yana düşüşte. Nijer'deki siyasi kaos yeniden düşünmeye yol açmalı. Kriz hemen bir uranyum kıtlığına neden olmayacak. Nijer, uranyumunun dörtte birini Batı Afrika ülkesinden satın alan AB için önemli bir tedarikçi. Ancak küresel olarak önemi, açık ara en büyük üretici olan Kazakistan, Kanada, Namibya ve Avustralya ile kıyaslandığında sönük kalıyor. Üstelik metal geniş çapta depolanıyor. BMO'dan Alexander Pearce'a göre, 2022 yılında küresel stoklar yıllık talebin yaklaşık 3,8 katıydı." ifadeleri yer aldı. Makalede darbenin uranyum piyasasında taşları yerinden oynatabileğinin altı çizilirken "Net sonuç uranyum fiyatının yükselmesi olacaktır. S&P'ye göre pound başına 57 dolar olan fiyat bugüne kadar %16 arttı. Bu fiyat, BMO'nun pound başına 62,50 dolar olarak tahmin ettiği yeni üretimi piyasaya sürmek için gereken fiyatın hala altında." denildi.

Dünya haberine göre; kentleşme ve sanayileşmenin endüstriyel metal piyasalarında yarattığı Çin süper döngüsü sona eriyor. Enerji geçişi ekonomisinin yarattığı alım dalgası ise yeterince güçlenmiyor. Çin’in talebinin fiyatları desteklemekte yetersiz kaldığı ortamda, dünya genelinde sıkı para politikalarının uygulanması da metal fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor. Çin ve Fed ikilisinin yarattığı metal zehirlenmesi analistlere göre devam edecek. Çin’in galyum ve germanyum ürünleri ile bilgisayar çiplerinde kullanılan metaller ve diğer ürünlere 1 Ağustos'tan itibaren ihracat kısıtlamaları getirmesiyle başlayan yeni çip krizi endişesi fiyatlara doğrudan yansıdı. Telekom ve elektrikli araç endüstrileri için çok önemli olan bu malzemelerin fiyatı yükselirken, üretici şirketlerin de hisseleri değer kazanmaya başladı. Germenyumun kilo fiyatındaki artış da yılbaşından bu yana %20’ye ulaştı ve Şanghay’da fiyatlarlar 9500 yuan seviyesine yükseldi. Bu iki elementin en büyük üreticisi olan Çin, dünyadaki galyum üretiminin %80'in karşılıyor. Avrupa endüstri derneği Critical Raw Materials Alliance'a (CRMA) göre dünya çapındaki germanyumun yaklaşık %60'ını Çin üretiyor ve geri kalanı Kanada, Finlandiya, Rusya ve ABD’den geliyor.

Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.

Selamlarım ve Saygılarımla.

Metal-Demir-Çelik:

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Temmuz ayını %4.65’lik artış ile 8.591 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %11.72’lik azalış gösterdi. Reuters anketine göre, analistler bakır ve diğer endüstriyel metaller için fiyat tahminlerini arzın genişlemesi ve en büyük metal tüketicisi Çin'deki talebin durgun kalması nedeniyle düşürdü. Uluslararası Bakır Çalışma Grubu, yılın ilk beş ayında küresel piyasanın 287.000 metrik ton fazla verdiğini, geçen yılın aynı döneminde ise 74.000 ton açık olduğunu söyledi. Londra Metal Borsası'ndaki (LME) nakit bakır kontratının dördüncü çeyrekte metrik ton başına ortalama 8.450 USD olması bekleniyor. 26 analistin medyan tahmini bu yönde. Analistler bu yıl 111.000 ton bakır fazlası olacağını ve arz fazlasının gelecek yıl 188.000 tona çıkacağını tahmin ediyor. Gelecek 3 ay için bakır fiyatı hedefini 7.750 dolar/tondan 9.250 dolar/ton seviyesine yükselten Goldman Sachs, 6 ay için beklentisini 9.200 dolar/tondan 9.500 dolar/tona çıkardı. Goldman Sachs gelecek 12 ay için bakır fiyatı beklentisini ise 10 bin dolar/ton olarak sürdürdü. Bakırdaki zayıflığın ise orta vadeye yönelik güçlü alım için fırsat oluşturduğunu savunan Citi, 2025 için temel senaryosunda bakır fiyatını 12 bin dolar/ton olarak gördüğünü hatırlattı. BOFA, Bakır için 2023 fiyat tahminini 9.437 USD/ton seviyesinden 8.788 USD/ton’a; 2024 tahminini 9.875 USD/ton seviyesinden 9.750 USD/ton’a indirdi.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Temmuz ayını %3.10’luk artış ile 2.161 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %6.29’luk azalış gösterdi. Reuters haberine göre; Alüminyum fiyatları yılın başlarında Çin'in güneybatısındaki Yunnan eyaletinde hidroelektrik kapasitesinin azalmasının ardından elektrik kullanımına getirilen kısıtlamalarla desteklendi ve Ocak ayında fiyatların yedi ayın zirvesine çıkmasına yardımcı oldu. Ancak bölgeyi ziyaret eden bir analist bu ay Reuters'a yaptığı açıklamada, enerji kısıtlamalarının artık gevşetildiğini ve Yunnan'daki izabe tesislerinin üretimi artırmaya başladığını söyledi. Bağımsız analist Goran Djukanovic, "Bu yaz Yunnan eyaletinde üretimin yeniden başlaması alüminyum fiyatı üzerinde kesinlikle baskı yaratacaktır," dedi. LME nakit alüminyumun dördüncü çeyrekte bir önceki anket tahminine göre %8 düşüşle metrik ton başına ortalama 2.308 dolar olması bekleniyor. Analistler bu yıl 191.750 metrik tonluk bir piyasa açığı beklerken, bu rakamın 2024 yılında 66.000 tona düşmesini öngörüyor. Uluslararası Alüminyum Enstitüsü (IAI) verilerine göre, küresel birincil alüminyum üretimi 2023'ün ilk yarısında, büyük ölçüde Çin'in üretimindeki artışa bağlı olarak yıllık %1,8 artışla 34 milyon 212 bin metrik tona yükseldi. Ocak-Haziran döneminde Çin'in tahmini üretimi %2,8 artışla 20.250 milyona yükseldi. Batı ve Orta Avrupa'daki alüminyum üretimi Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasının ardında yükselen enerji fiyatlarından negatif etkilendi. Üretim %9,2 azalarak 1 milyon 345 bin ton oldu. Rusya'da ve Doğu Avrupa'da da üretim %1,8 düşüşle 1 milyon 993 bin tona geriledi. Sadece Haziran ayına bakıldığında küresel üretim %0,85 artışla 5 milyon 699 bin metrik tona yükseldi.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Temmuz ayını %7.72’lik artış ile 21.625 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %3.37’lik azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Ağustos 2023 prim fiyatlarını; 430 kalite için 82 EUR/ton azalış, 304 kalite için 173 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 211 EUR/ton azalış ile açıkladı. Goldman Sachs, nikel arzının muhtemel talep artışını geride bırakacağı ve metal fiyatlarının eğrisinin en üstünde işlem görmesi nedeniyle, piyasada açığa satış için önemli bir fırsat olduğunu bildirdi. Goldman Sachs analistleri, mevcut nikel fiyatlarının endüstri maliyet eğrisinin en üstünde olduğuna dikkat çekerek, bu durumun ileride beklenen bolluğu sınırlamak için gerekli olan arz ölçeği ayarlamaları ile çeliştiğini vurguladı. Wall Street bankası, nikel piyasasının önümüzdeki yıllarda fazla arz sorunuyla karşı karşıya kalabileceğine inanıyor ve sırasıyla 2023’te 218.000 ton ve 2024’te 306.000 ton fazla nikelin piyasaya sürüleceğini tahmin ediyor. Goldman Sachs’a göre, üç aylık dönemde nikel fiyatlarının ton başına ortalama 19.000 dolar olması beklenirken, 12 aylık dönemde fiyatların ton başına ortalama 16.000 dolar seviyesine gerilemesi öngörülüyor. Commerzbank'tan Thu Lan Nguyen, "Bir dereceye kadar daha yüksek sınıf 1 nikel arzına da dönüşmesi gereken güçlü Endonezya üretiminin devam ettiği bir ortamda, nikel fiyatı için aşağı yönlü potansiyel görüyoruz," dedi. Analistler, LME nakit nikel fiyatlarının dördüncü çeyrekte bir önceki ankete göre %11 düşüşle metrik ton başına ortalama 20.000 $ olmasını bekliyor. Küresel nikel piyasasının bu yıl 199.000 metrik ton, 2024 yılında ise 150.000 ton fazla vermesini bekliyorlar. BOFA, Nikel için 2023 fiyat tahminini 23.222 USD/ton seviyesinden 22.063 USD/ton’a düşürürken, 2024 tahminini 21.500 USD/ton olarak sabit tuttu.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Temmuz ayını %5.19’luk artış ile 2.485 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %22.67’lik artış gösterdi. Citigroup, piyasalarda arz fazlası oluşacağı beklentilerine ve maliyet deflasyonuna işaret ederek nikel ve çinkoda fiyatların, yıl sonuna kadar %10-15 daha düşeceğini tahmin etti. CRU verilerine göre, küresel çinko talebinin yılın ikinci yarısında zayıf kalması ve 2023 yılında yıllık bazda yatay seyretmesi bekleniyor. O'Cleary, "Çin talebi önümüzdeki aylarda iyileşecek, ancak geçen yılki kayıpları ancak kısmen telafi edecek" dedi. CRU'nun Ocak ayı tahmini bu yıl rafine piyasasının dengeli olacağı ve konsantre piyasasının fazla vereceği yönündeydi. O'Cleary, "Şimdi 140.000 ton rafine edilmiş ürün fazlası ve 30.000 ton konsantre açığı öngörüyoruz," dedi. CRU çinko fiyatlarının güçlenen ABD doları ve devam eden yatırımcı ilgisizliği nedeniyle düşük ila orta 2.000 USD seviyelerinde kalacağını düşünüyor. O'Cleary, "Çin'den gelen yeni teşvikler yatırımcıların emtialara daha olumlu bakmasına yardımcı olabilir, ancak talep büyümesi üzerindeki etkisi gelecek yıla kadar hissedilmeyebilir," dedi. Bu arada Wood Mackenzie, istikrarlı izabe üretim artışı göz önüne alındığında rafine piyasasının arz fazlasına dönmesini bekliyor. Wood Mackenzie, makroekonomik belirsizliğin dağılacağına dair çok az işaret olması nedeniyle yatırımcıların emtialara karşı genel olarak olumsuz bir tutum sergilemeye devam etmesini bekliyor.  Firma tarafından yakın zamanda yapılan ankete katılan panelistler, fiyatların 2023'ün 4. çeyreğinde ortalama 2.525 USD/ton ve 2024'ün 4. çeyreğinde 2.714 USD/ton olacağını düşünüyor. BOFA, Çinko için 2023 fiyat tahminini 2.905 USD/ton seviyesinden 2.603 USD/ton’a; 2024 tahminini 2.500 USD/ton seviyesinden 2.375 USD/ton’a indirdi.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Temmuz ayını %2.42’lik artış ile 2.155 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %28.02’lik artış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları %3.81’lik artış ile 28.750 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %49.43’lük artış gösterdi. Analistlere göre; küresel kurşun piyasası dengeli görünüyor, bu nedenle kurşun fiyatlarının aralıkta kalması şaşırtıcı değil. Ancak Çin dışındaki dünyanın açık vermesi ve Çin'den yapılan ihracata bağımlı olması nedeniyle bölgesel dengesizlikler söz konusu. Başta Çin'in otomobil pazarına odaklanan teşvikleri ve Kuzey Yarımküre'nin büyük bölümünü etkisi altına alan ve kurşun-asit araç akülerine zarar vermesi muhtemel sıcak hava dalgası olmak üzere son gelişmelerin kurşun talebini artırıcı bir faktör olması bekleniyor. Son dönemde yatay seyreden işlemlere rağmen, kalay fiyatlarının önümüzdeki aylarda ton başına 30.000 USD/tonu aşacağı tahmin ediliyor. Kalay fiyatlarında öngörülen bu artış, LME kalay piyasasındaki ağır gerileme, Myanmar'da yaklaşan madencilik yasağı ve halihazırda bol olan Şangay Vadeli İşlemler Borsası kalay stoklarının tükenme potansiyeli nedeniyle oluşan güçlü piyasa direncinden kaynaklanıyor. Özellikle arz kısıtlamalarının devam etmesi ve Çin'in ekonomik büyümesinin 2023'ün 4. çeyreğinde hızlanması halinde fiyatlarda belirgin bir artış yaşanması muhtemeldir.

Demir Cevheri fiyatları, Temmuz ayını %17.19’luk azalış ile 106 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, TÜSMOD Hurda Demir fiyat endeksi Temmuz ayında %3.53 artış yönlü oldu. LME Çelik Hurda CFR Türkiye (Platts) fiyatları Temmuz ayında %5.77’lik azalış kaydederken, son 12 aylık değişim %12.35 düşüş yönlü oldu. LME İnşaat Çeliği FOB Türkiye (Platts) fiyatları ise Temmuz ayında %6.06’lık düşüş  gösterirken, son 12 aydaki değişim %15.72 azalış yönlü oldu. Tahminlere göre, Avustralya'nın 2023/2024 mali yılında demir cevheri ihracatından elde edeceği gelir bir önceki mali yıla kıyasla %11 azalarak 110 milyar Avustralya dolarına düşecek. SteelOrbis'in haberine göre, bu durum Avustralya Hükümeti Sanayi, İnovasyon ve Bilim Bakanlığı tarafından hazırlanan bir raporda belirtiliyor. 2024/2025 mali yılında bu göstergenin 93 milyar Avustralya doları olması ve belirtilen dönemde Avustralya demir cevherinin tahmini fiyatının 74 USD/ton olması bekleniyor. Nisan-Haziran aylarında Avustralya demir cevheri fiyatları, ekonomik büyümedeki yavaşlama ve Çin'deki çelik üretiminin toparlanmasındaki yavaşlama nedeniyle düştü. Mart ayında bu hammadde için spot fiyat 120 USD/ton iken, Haziran ayında 105-110 USD/ton seviyesine geriledi. Son fiyat düşüşü, yüksek fırınlarını onarım için dışarı çıkaran Çinli çelik üreticilerinin talebindeki düşüşü yansıtıyor. GMK Center'ın daha önce bildirdiği gibi, 2025 yılına kadar Avustralya koklaşabilir kömür fiyatları, 2023 yılı için öngörülen fiyata (273 USD/ton) kıyasla %26,7 oranında azalarak 200 USD/ton’a düşecek. Bu durum Avustralya hükümetinin üç aylık raporunda belirtildi. Küresel koklaşabilir kömür arzının önümüzdeki iki yıl boyunca ılımlı bir şekilde artması bekleniyor. Aynı zamanda, kapasite artırımı ve yeni madenlere yapılan yatırımların düşük olması, üretim hacimlerinin artırılmasında bir sınırlama olarak hareket edebilir.

Plastik ve Kauçuk:

Temmuz ayında plastik fiyatlarında ortalama %1.36’lık düşüş görülürken, yıllık değişim ortalama %3.40 düşüş olarak gerçekleşti. Temmuz ayında fiyatı en çok düşen plastik %3.01 ile PE olurken, bunu %2.60 ile PS, %2.20 ile EVA ve %1.86 ile EPS takip etti. Chemorbis haberlerine göre; Polimer piyasaları yükseliş eğilimli bir seyir izlemeye devam etti. Artan maliyetler, güçlenen Asya piyasalarının etkisi ve ithal satıcılar üzerindeki stok baskısının hafiflemesi PP, PVC ve PE piyasalarını destekledi. Artış eğilimini pekiştiren bir diğer faktör ise, yurtiçi üretici Petkim’in en çok da AYPE faaliyetlerini canlandıran fiyat artışları oldu. Aynı zamanda, birçok oyuncu, son toparlanmanın türev talepteki herhangi bir iyileşme ile tetiklenmediğini ve ekonomik endişelerin piyasalara gölge düşürmeye devam ettiğini tekrarladı. PP, fiyatların Temmuz başında dip yapmalarının ardından yükselmeye devam etti. Tedarikçiler geçen ayki agresif satışların ardından stok baskısını hafiflettikleri gerekçesiyle, önce tekliflerinde Haziran düşüklerini sağlamayı bıraktı. Kısa bir süre sonra, artan maliyetler ve üreticilerin zayıf marjları ithal piyasadaki toparlanmaya zemin hazırladı. Suudi malı homo PP rafya ve elyaf teklifleri haftalık bazda 40 USD/ton artışla CIF, %6,5’e tabi, peşin ödemeli bazında sırasıyla 970-990 USD/ton ve 1000-1020 USD/tonda değerlendirildi. Alıcılar, “Hafta ilerledikçe üst sınırlara yakın daha fazla teklif duyuldu,” dedi. Piyasa, Ağustos ayına güçlü başlayacak ve ilave zamların büyüklüğü konusunda son sözü talep söyleyecek. Nitekim, Türkiye’nin Çin üzerindeki primi 140 USD/tona yaklaştı ve bu detay talep canlanmadıkça ilerleyen dönemde artışları kontrol altında tutabilir. PVC piyasasında, çoğu oyuncu düzenli tedarikçilerden yeni ithal teklifleri duymak amacıyla beklemede kaldı. Batı Avrupalı bir üretici, beklentilere paralel olarak Temmuz başındaki işlemlerine kıyasla 70-80 USD/ton artış uyguladı. Daha fazla üreticinin, artan vadeli petrol işlemleri ve ihracat piyasalarındaki marjlarını iyileştirme ihtiyaçları nedeniyle aylık bazda zam uygulaması bekleniyor. Temmuz’un ikinci yarısında, Güney Kore ve ABD’li üreticiler, zayıf talep ve düşen maliyetlerin yol açtığı 5 aylık bir düşüşün ardından ilk zam girişimlerine öncülük ettiler. Satıcılar, önde gelen Asya piyasalarına kıyasla negatif olan netback karşısında fiyatlarını yukarı doğru düzeltmeye başladılar. Tedarikçiler, ABD’nin en büyük PVC üreticisi Shintech’teki tedarik sorunlarının yanı sıra, Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya’dan gelen yükseliş sinyalleri sayesinde güven tazelediler. Bir profil üreticisi, “Bazı ABD malı K67 fiyatları haftanın ilerleyen günlerinde 900 USD/ton eşiğine yaklaştı,” dedi. Oyuncular, “Duruşlar, Güney Koreli üreticilerden daha yüksek fiyatların önünü açarken, CIF 900 USD/ton eşiğinin üzerinde bazı teklifler ortaya çıktı. Satıcılar satış baskısı yaşamıyor ve bazıları halihazırda Ağustos mallarını satıp bitirdi,” dedi. Bu artış tablosuna, Nisan-Mayıs ayları arasında biriken teslimatlarını gerçekleştiren Mısırlı bir PVC tedarikçisinden yeni hacim olmaması da eklendi. Bu arada tüccarlar, son yükseliş eğilimi sebebiyle ellerindeki malları sunmak için acele etmedi. Orta Doğulu üreticiler Ağustos ayı kotalarını belirlemek için acele etmiyor ve bölgeden yeni teklifler henüz açıklanmadı. Global olarak hafif toparlanan talebin yanı sıra üreticilerin stok baskısı hissetmemeleri bu politikanın ardındaki ana sebebi oluşturuyor. Bir tüccar, “Oyuncular, Hindistan’daki talepte bir canlanma olduğunu bildirirken, Çin’deki son güçlenme Güneydoğu Asya piyasalarına da sirayet etti. Bu nedenle global satıcılar, mallarını en karlı piyasaya satmak için değerlendirme yapacak,” dedi. Petkim’in spot AYPE piyasasında bazı durumlarda bir ay öncesine kıyasla 200 USD/tonu bulan fiyat artışlarından destek bulan ithal satıcılar, PE için satış hedeflerini artışla dile getirdiler. Bir imalatçı, “Gümrük vergisine tabi ithal AYPE fiyatları CIF 1000 USD/ton civarından gelebilir, filmlik LAYPE C4 ve YYPE ise CIF 970 USD/ton veya üzerini görebilir,” dedi. Aynı zamanda bazı tüccarlar, tedarikçilerinden gelecek olası yönlendirmelere bağlı olarak daha kayda değer artışlarla döneceklerinin sinyallerini verdi. Çin’in ithal PP, PVC ve PE piyasaları, artan petrol fiyatları ve çoğunlukla destekleyici olan vadeli Dalian işlemlerinden destek gördü. İyileşen poliolefin talebi düşen yurtiçi stoklardan da görüldü. Tüketici harcamaları ve gayrimenkul sektörü de dahil olmak üzere zayıf türev segmentler üzerindeki bulutlar, devam eden ekonomik endişeler nedeniyle henüz dağılmadı. Bununla birlikte, Türkiye’nin ithal polimer piyasaları haftalardır Çin’e kıyasla zayıf seyreden netback seviyelerinin baskısı altındaydı ve bu durum PP, PVC ve PE piyasalarının son dönemdeki yükselişinde önemli bir rol oynadı. Bu arada, Haziran ayındaki agresif PP ve AYPE satışlarının ardından stok baskısından sıyrılan Petkim’in spot piyasalara yaptığı zamlar sürpriz olmadı. Benzer şekilde, ithal PVC için havanın dönmesi üreticinin fiyatlarını sadece iki hafta içinde yaklaşık 140$/ton artırmasına neden oldu. Takiben yurtiçi polimer piyasaları da ürün ve türe bağlı olarak haftalık bazda 30-120$/ton arasında artış kaydetti. Oyuncular, “Petkim’in bir noktada daha fazla zarar etmek istemeyeceğini biliyorduk. Üretici, stokları sınırlı kaldığı sürece Ağustos ayına girilirken bu sağlam duruşunu sürdürebilir,” dedi. Bu arada, Petkim’in uyguladığı zamların Orta Doğu menşeli yeni AYPE tekliflerini büyük ölçüde etkilemesi bekleniyor.

Enerji ve Petrol:

BOTAŞ'ın internet sitesinde Ağustos ayına ilişkin tarife tablosu yayımlandı. AA Haberine göre, Doğal gazda Ağustos’ta geçerli olacak mesken ve sanayi abonelerinin tarifesi ile elektrik üretim amaçlı tarife sabit kaldı. Buna göre, BOTAŞ'ın konut tüketicileri için dağıtım şirketlerine ağustosta uygulayacağı satış fiyatı 1000 metreküp doğal gaz için 4 bin 80 lira olarak açıklandı. Sanayi abonelerinin tarifesi, kademe 1 için 1000 metreküp doğal gazda 7 bin 124 lira, kademe 2 için ise 9 bin 478 lira olarak belirlendi. Elektrik üretim amaçlı tarifede ise 1000 metreküp doğal gazın fiyatı 10 bin lira olarak duyuruldu. Kurumun internet sitesinde yer alan duyuruda, "Household Energy Price Index (HEPI) fiyatları esas alındığında halen konutlarda, Avrupa ülkeleri arasında en düşük doğal gaz fiyatı ülkemizde uygulanmaktadır." ifadesi kullanıldı. Elektrik Faturalarına Esas Tarife Tabloları 3 ayda bir değiştiği için Temmuz ayı fiyatları geçerliliğini koruyor. Yurtiçi pompa fiyatları Temmuz ayında Motorin için %48.09, K95 Benzin için %49.88 oranında artış gösterdi. Dünya haberine göre; Citigroup'un Küresel Emtia Araştırma Başkanı Edward Morse, Brent ham petrol fiyatlarının birkaç temel faktörden dolayı 70 dolar/varil civarında destek bulduğunu ifade etti. Morse, arzda sıkışıklık dikkate alındığında petrolün 90 doların üzerine çıkmasının olası görünmediğini belirtti. Bloomberg TV'ye  konuşan Citigroup'un Küresel Emtia Araştırma Başkanı Edward Morse, Brent ham petrol fiyatlarının birkaç temel faktörden dolayı 70 dolar/varil civarında destek bulduğunu ifade etti. "OPEC+ petrol fiyatlarının bu seviyenin altına düşmesini istemiyor ve fiyatları desteklemek için üretimi azaltma konusunda istekli olduklarını gösterdi" değerlendirmesini yapan Morse, beklentilerin oluşmasında etkili diğer bir faktörün ise ABD'nin stratejik petrol rezervini 70 dolar civarındaki fiyatlarla doldurma taahhüdü olduğunu vurguladı. Arzda sıkışıklık dikkate alındığında petrolün 90 doların üzerine çıkmasının olası görünmediğini belirten Morse, ancak aşırı hava olaylarının, kasırgalar da dahil olmak üzere görünümü değiştirebileceğini ifade etti. Morse ayrıca fosil yakıtlara yatırım yapmaya engeller ve talepteki azalmanın piyasada daha fazla volatiliteye neden olduğunu da savundu. Petrol piyasasının arz sıkıntısı ve aşırı arz arasında hareket edeceğini belirten Morse, "Ancak aşırı arz bizi 20 dolara veya negatif fiyatlara kadar düşürecek kadar büyük olmayacak ve arz sıkıntısı bizi 100 doların üzerine çıkaracak kadar büyük olmayacak ama bu piyasada volatilite anlamına gelecek" dedi. ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), gelecek yılın son çeyreğine kadar küresel petrol stoklarında beklenen düşüşün petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturduğunu bildirdi. EIA'nın "Temmuz 2023 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubu üyesi ülkelerin arz kesintileri ve küresel petrol talebindeki artışla Brent türü ham petrolün varil fiyatının yıl sonuna kadar 81 dolara yükselmesi bekleniyor. Küresel petrol stoklarında gelecek yılın son çeyreğine kadar beklenen düşüşün ise petrol fiyatlarındaki artışı yukarı yönlü destekleyeceği öngörülüyor. Bu yılın ilk yarısında günlük ortalama 600 bin varil artan küresel petrol stoklarının, yılın ikinci yarısında günlük ortalama 700 bin varil gerileyeceği tahmin ediliyor. Gelecek yılın ilk üç çeyreğinde günlük ortalama 400 bin varil düşüş kaydetmesi beklenen stokların, gelecek yılın son çeyreğinde ise günlük ortalama 100 bin varil artması bekleniyor. Bu kapsamda, bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 79,34 dolar, Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün ortalama varil fiyatının da 74,43 dolar olacağı öngörülüyor. Gelecek yıl ise Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 83,51 dolar, WTI türü ham petrolün ortalama varil fiyatının ise 78,51 dolar olması bekleniyor.

Döviz Kurları:

TCMB 31 Temmuz 2023 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %4.30’luk artış ile 26,98 TL; EUR döviz satış kuru bazında %5.49’luk artış ile 29,75 oldu. EUR/USD paritesi ise Temmuz ayında %1.14 artarak, 1.1027 seviyesine yükseldi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Temmuz ayı Piyasa Katılımcıları Anketine göre; cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 26,18 TL iken, bu anket döneminde 28,46 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 28,99 TL iken, bu anket döneminde 31,42 TL olarak gerçekleşmiştir. BloombergHT haberine göre; Enflasyonun yeniden yükseliş patikasına girmesiyle birlikte ekonomistler lira tahminlerini daha kötümser yönde değiştiriyor. Deutsche Bank AG yıl sonu Dolar/TL tahminini şu anki işlem seviyesi olan yaklaşık 27’den 32’ye revize etti. Banka analistleri, gerçekleştirdikleri revizyonlarla ilgili fiyat artış trendine ve “politika yapıcıların enflasyonu daha sürdürülebilir bir patikaya döndürmede karşılaştıkları zorluklara” atıfta bulundu. Analistler 2024 sonu dolar/TL tahminlerini ise 35 olarak açıkladı. HSBC de daha önce 27 olan dolar/TL tahminini 29’a yükseltti. Banka stratejistleri Murat Toprak ve Charlotte Ong yüksek enflasyon beklentilerine atıfta bulunarak 2024 için 32 seviyesinde dolar/TL tahmini yaptı. Stratejistler dış ticaret açığının da TL üzerinde risk yarattığını belirtti. Stratejistler, müşterilerine yayımladıkları notta “Güçlü turizm gelirlerinden gelen desteğin Kasım ayında azalması sonucu kur perspektifinde daha endişe verici bir görüntü var” diye yazdı.

Yurtiçi Fiyat  ve Maliyet Endeksleri:

TUİK verilerine göre, YD-ÜFE (2010=100) 2023 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %8,23, bir önceki yılın Aralık ayına göre %24,27, bir önceki yılın aynı ayına göre %44,50 ve on iki aylık ortalamalara göre %78,51 arttı. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %57,51 artış, imalatta %50,81 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %17,56 azalış, ve su temininde %62,64 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %45,52, dayanıklı tüketim malında %54,85, dayanıksız tüketim malında %63,35, enerjide %3,82 ve sermaye malında %63,29 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %9,14 artış, imalatta %9,26 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %5,05 azalış ve su temininde %7,10 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %8,93, dayanıklı tüketim malında %10,37, dayanıksız tüketim malında %6,23, enerjide %5,72 ve sermaye malında %11,67 artış olarak gerçekleşti. Yıllık azalış gösteren tek alt sektör %17,56 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme oldu. Buna karşılık diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri %89,56, temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları %80,63, içecekler %77,29 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık azalış gösteren tek alt sektör %5,05 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme oldu. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %20,24, ham petrol ve doğal gaz %16,19, metal cevherleri %12,69 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.