Prof. Dr. Ali Rıza Büyükuslu
Çalışan Sağlığı ve İş Yeri Güvenliğinde Yapay Zeka-IOT-RTLS Dönemi
İş yerinde kazalar ve meslek hastalıkları, iş yeri güvenliği ve çalışan sağlığı açısından büyük tehdit oluşturan iki temel sorundur. Bu sorunlar genellikle yetersiz güvenlik önlemleri, uygun olmayan çalışma koşulları, çalışanların yeterli eğitimden yoksun olması ve iş yerinde tehlike oluşturan maddelerin veya ekipmanların dikkatsizce kullanılması gibi nedenlerden kaynaklanır. İşverenlerin güvenli bir çalışma ortamı sağlama yükümlülüğü, bu tür olayların önlenmesinde kritik bir rol oynar. Aynı zamanda, çalışanların da iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilinçlendirilmesi büyük önem taşır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa Birliği (AB), iş sağlığı ve güvenliği konusunda kapsamlı regülasyonlara sahiptir.
ILO Regülasyonları:
ILO, iş sağlığı ve güvenliği standartlarını belirleyen birçok sözleşme ve tavsiye kararı sunar. Öne çıkanlardan biri, 1981 tarihli 155 No’lu İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi‘dir. Bu sözleşme, iş yerlerinde güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları sağlanmasını ve işverenlerin, çalışanların güvenliği için gerekli önlemleri almasını zorunlu kılar. Ayrıca, 161 No’lu İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi ile iş yerlerinde iş sağlığı hizmetlerinin sağlanması gerekliliği vurgulanır. ILO’nun bu regülasyonları, üye devletlerin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatını şekillendirmeye yönelik küresel bir rehber işlevi görür.
AB Regülasyonları:
AB, iş sağlığı ve güvenliği konusunda bağlayıcı direktifler yayınlar. 1989 tarihli 89/391/EEC İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Direktifi, tüm AB ülkelerinde iş yerlerinde sağlık ve güvenliği iyileştirmeyi amaçlar. Bu direktif, işverenlerin iş yerinde risk değerlendirmesi yapma, uygun önlemler alma ve çalışanlara eğitim sağlama zorunluluğunu içerir. Ayrıca, meslek hastalıkları ve kazaların önlenmesi için çalışanların düzenli olarak bilgilendirilmesi ve sağlık kontrollerinden geçirilmesi gerektiğini de vurgular. AB, bu çerçeve direktifi ile belirli risk gruplarını ve sektörleri hedefleyen birçok özel direktifi de uygulamaya koymuştur.
Yapay Zeka girişim yatırımlarına yönelik artan ilgi yapay zeka teknolojilerinin gelecekteki küresel ekonomiyi şekillendirmedeki büyük önemini ortaya koymaktadır. Girişim şirketleri, özellikle yapay zekâ, IOT, büyük veri, makine öğrenmesi, RTLS gibi dönüştürücü alanlarda, inovasyonun kuluçka merkezleri olarak işlev görmektedir. Bu teknolojiler geliştikçe, birçok sektörü kökten değiştirme potansiyeline sahiptirler; bu da yeni iş modellerini, verimlilik artışını ve ekonomik büyüme için yeni fırsatları beraberinde getirecektir. Söz konusu dijital teknoloji yatırımları küresel ölçekte rekabeti de körüklemektedir. Yapay zekâ ve ilgili teknolojilere yatırım yapan ülkeler ve şirketler, büyük olasılıkla artan verimlilik, pazar genişlemesi ve teknolojik ilerlemelerde liderlik gibi rekabet avantajları elde edeceklerdir. Dolayısıyla, yapay zekâ, IOT, RTLS, makine öğrenmesi, büyük veri üzerinde çalışan girişimlere yapılan sermaye yatırımı sadece mali bir taahhüt değil, aynı zamanda gelecekteki ekonomik hâkimiyet üzerine yapılan stratejik bir hamledir.
Yapay zekâ yatırımlarındaki bu hızlı yükseliş, yatırımcılar ve uluslararasında teknolojik manzarada üstünlük sağlama yarışını da vurgulamaktadır. Bu dinamik, yapay zekânın sunduğu otomasyon, kişiselleştirilmiş hizmetler gibi ekonomik faydaların verimlilik, işgücü piyasaları ve endüstri yapılarında önemli değişimlere yol açabileceği için kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, üretken yapay zekâya yönelik girişim finansmanı sadece bir trend değil, gelecekteki küresel ekonomik liderliğin ve rekabetin belirleyici bir unsuru olarak görülmektedir.
Dijital teknolojide yaşanan baş döndürücü devriminin önemli çıktılarından olan IOT, RTLS ve Yapay Zeka İş Sağlığı, İşyeri Güvenliği ve Risk Yönetimi konusunda da müthiş çözümler üretmektedir.
Endüstriyel bir ortamda, çalışan güvenliğinin sağlanması ve kazalara bağlı risklerin en aza indirilmesi büyük önem taşır. Nesnelerin İnterneti (IoT), Gerçek Zamanlı Konumlandırma Sistemleri (RTLS) ve Yapay Zeka (AI) gibi yeni teknolojiler, iş sağlığı ve güvenliğini dönüştürebilecek entegre çözümler sunmaktadır. Bu çalışma, bu teknolojilerin şirketimizde iş sağlığı-güvenliği ve risk yönetimini geliştirmek amacıyla nasıl uygulanabileceğine dair bir genel bakış sunmaktadır.
1. İş Güvenliği için Nesnelerin İnterneti (IoT)
IoT cihazları, sensörler ve giyilebilir teknolojiler gibi araçlar, çalışma koşullarını gerçek zamanlı olarak izlemek için kullanılmaktadır. Başlıca uygulamalar şunlardır:
• Giyilebilir Sağlık Monitörleri: Çalışanlar, hayati belirtilerini (örneğin kalp atış hızı, yorgunluk seviyeleri ve vücut sıcaklığı) izleyen cihazlar takabilirler. Bu cihazlar, ısı stresi veya fiziksel yorgunluk gibi olası sağlık risklerine karşı erken uyarılar sağlayarak proaktif müdahaleyi mümkün kılar.
• Çevresel Sensörler: İş yerinde kurulu IoT sensörleri, hava kalitesini, gürültü seviyelerini, sıcaklığı ve tehlikeli gazların veya kimyasalların varlığını izleyebilmektedir. Bu gerçek zamanlı veriler, güvenli bir çalışma ortamının korunmasına yardımcı olur.
• Akıllı Makineler: Makineler ve ekipmanlar IoT ağlarına bağlanarak sürekli performans izleme sağlanabilir ve aşırı ısınma, aşırı titreşim gibi anormal durumlar tespit edilerek olası mekanik arızalar veya güvenlik tehlikeleri belirlenebilir.
2. Çalışan Güvenliği ve Varlık Yönetimi için Gerçek Zamanlı Konumlandırma Sistemleri (RTLS)
RTLS teknolojisi, çalışanların, ekipmanların ve tehlikeli alanların gerçek zamanlı olarak izlenmesine olanak tanıyarak iş sağlığı ve güvenliğini önemli ölçüde artırır.
• Çalışan Konum Takibi: RTLS, yüksek riskli alanlardaki çalışanların konumunu izleyebilir, böylece çalışanların güvenli bölgelerde olduğundan emin olunabilir ve acil durumlarda veya kazalarda hızlı müdahaleler mümkün hale gelir. Bu, özellikle büyük sanayi tesislerinde veya tehlikeli çalışma alanlarında önemlidir.
• Erişim Kontrolü: RTLS sayesinde yalnızca yetkili personel tehlikeli alanlara erişebilir, bu da eğitim almamış çalışanların hassas ortamlarda çalışarak kazalara neden olma riskini azaltır.
• Tahliye Yönetimi: Acil durumlarda, RTLS personelin gerçek zamanlı konum görünürlüğünü sağlayarak tahliye süreçlerini hızlandırır ve kurtarma ekiplerinin yardıma ihtiyacı olan kişilere daha hızlı ulaşmasını sağlar.
3. Yapay Zeka (AI) ile Önleyici Risk Yönetimi
Yapay zeka, IoT ve RTLS cihazları tarafından üretilen büyük veri hacimlerini analiz etmede kritik bir rol oynar. Yapay zeka algoritmalarını kullanarak, potansiyel riskleri kazalar meydana gelmeden önce tahmin edebilir ve önleyebiliriz.
• Öngörücü Bakım: Yapay zeka, makineler üzerine yerleştirilen IoT sensörlerinden gelen verileri analiz ederek ekipman arızalarını ve bakım ihtiyaçlarını tahmin edebilir. Zamanında bakım planlaması yaparak ani arızaların ve kazaların riski en aza indirilebilir.
• Davranış Analizi: Yapay zeka tabanlı sistemler, çalışan davranışlarını analiz ederek potansiyel güvenlik risklerini tespit edebilir. Örneğin, yorgunluk veya stres gibi kazalara yol açabilecek kalıpları tespit edebilir.
• Risk Tahminleme: Yapay zeka, geçmiş olay verilerini ve çevresel koşulları analiz ederek güvenlik risklerini tahmin edebilir, bu da şirketin önleyici tedbirler almasını sağlar. Örneğin, yapay zeka belirli hava koşullarının belirli kaza türleriyle ilişkili olduğunu tespit ederse, iş protokollerini buna göre ayarlayabiliriz.
IoT, RTLS ve AI Uygulamalarının Sağladığı Güvenlik Faydaları:
• Gelişmiş Müdahale Süreleri: Gerçek zamanlı veriler, olaylara ve acil durumlara daha hızlı yanıt verilmesini sağlar.
• Proaktif Risk Yönetimi: Öngörücü analizler ve sürekli izleme, kazalar meydana gelmeden önce önlem alınmasına yardımcı olur ve daha güvenli bir çalışma ortamı sağlar.
• Gelişmiş Uyumluluk: Bu teknolojiler, çevresel koşulları ve çalışan davranışlarını sürekli izleyerek iş güvenliği düzenlemelerine uyumu sağlar.
• Maliyet Azaltma: Kazaların önlenmesi ve ekipman bakımının optimize edilmesi sayesinde, iş kazaları, iş kaybı, sigorta ve yasal sorumluluklarla ilgili maliyetler azaltılabilir.
Eylem Adımları:
1. IoT Giyilebilir Cihazları Dağıtın: Yüksek riskli rollerdeki çalışanlara giyilebilir sağlık monitörleri verin ve tehlikeli alanlara çevresel sensörler kurun.
2. RTLS’yi Uygulayın: Çalışan hareketlerini izlemek ve güvenli erişim kontrolünü sağlamak için RTLS’yi ana üretim ve yüksek riskli bölgelere entegre edin.
3. Yapay Zekayı Güvenlik Analitiği için Kullanın: IoT ve RTLS sistemlerinden gelen verileri analiz etmek için yapay zeka yazılımını entegre edin, böylece öngörücü bakım ve proaktif risk yönetimi sağlanabilir.
IoT, RTLS ve Yapay Zeka’yı benimseyerek, çalışanları korurken operasyonel riskleri de en aza indiren daha güvenli ve daha verimli bir çalışma ortamı yaratabiliriz.
Bu entegre yaklaşım, şirketimizi iş güvenliği alanında bir lider konumuna getirirken, yalnızca endüstri düzenlemelerine uymakla kalmayıp, aynı zamanda proaktif risk yönetimi ve yenilik kültürünü de teşvik edecektir.