Barbaros Demirci
Türkiye Plastik Mamul Sektöründe 2022 Yılı Gelişmeleri
2021 yılında %75,4 olan plastik sektörü ortalama kapasite kullanımı 2022 yılında %75,9’a çıkmış ve 0,5 puan artış göstermiştir. Kapasite kullanım oranlarındaki artış sonucu, plastik mamul üretimi 2022 yılında 2021 yılına kıyasla miktar bazında %2 değer bazında da %10 artış göstererek 10,5 milyon ton ve 44,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Son 5 yıl içinde yılda ortalama: miktar bazında %5 değer bazında %8 artış gösteren plastik mamul üretimi 2022 yılında miktar ve değer bazında tarihi rekor düzeyine erişmiştir. 2022 yılında 10,5 milyon tonluk toplam plastik mamul üretimi içinde yaklaşık 4,41 milyon ton ile plastik ambalaj malzemelerinin başı çektiği, plastik inşaat malzemeleri üretiminin ise 2,1 milyon ton ile plastik ambalaj malzemelerini takip ettiği görülmektedir.
2018-2022 yılları arasında yılda ortalama %519 artış gösteren plastik sektörünün makine yatırımları 2022 yılında 2021 yılına kıyasla %14 artarak 1 milyar 218 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2022 yılında plastik işleme makinaları iç pazar satışlarının (sektörün makine ve teçhizat yatırımı) maksimum düzeye çıkarak tarihi rekor düzeyine eriştiği görülmektedir.
Plastik mamul ithalatı, 2022 yılında 2021 yılına kıyasla, miktar bazında %7 değer bazında %15 artmış ve 708 bin ton ve 3 milyar 877 milyon dolara çıkmıştır. Son 5 yıl içinde yılda ortalama: miktar bazında %6 değer bazında %9 artış gösteren plastik mamul ithalatı 2022 yılında miktar ve değer bazında tarihi rekora ulaşmıştır.
Plastik mamul ihracatı, 2022 yılında 2021 yılına kıyasla miktar bazında %1 ve değer bazında %10 artış göstererek 2 milyon 659 bin ton ve 7 milyar 834 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Son 5 yılda, yılda ortalama : miktar bazında %9 ve değer bazında %13 artan plastik mamul ihracatı 2022 yılında tarihi rekor düzeyine erişmiştir. İMMİB istatistiklerine göre 2022 yılında plastikler ve mamullerinde ihracat 2021 yılına kıyasla değer bazında %28,6 artmış ve toplam kimya sektör ihracatı içinde payı %34,6’dan %35,5’e çıkarak birinci ihracatçı sektör konumunu korumuştur
Türkiye her yıl 100’ün üzerinde ülkeden plastik mamul ithalatı yaparken 200’e yakın ülkeye de plastik mamul ihraç etmektedir. 2022 yılında 10 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın miktar bazında %69’unu değer bazında da %74’ünü oluşturmuştur. Bu dönemde Çin’in toplam plastik mamul ithalatımızdan miktar bazında %23 ve değer bazında da %19 pay alarak en çok plastik mamul ithalatı yapılan ülke konumuna geldiği, Almanya’nın ise miktar bazında %15 değer bazında da %18 pay alarak ikinci büyük ithalat pazarını oluşturduğu görülmektedir. Çin ve Almanya dışında İtalya, Güney Kore ve Fransa’nın toplam plastik mamullerde en büyük ithalat yaptığımız ülkeler konumunu koruduğu görülmektedir. Söz konusu dönemde 10 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın miktar bazında %50’sini, değer bazında da %49’unu oluşturmuştur. Bu dönemde Irak, Almanya, İngiltere, İsrail ve İtalya plastik mamullerde en büyük ihraç pazarlarımızı oluşturmuştur.
Plastik mamullerde birim ithal fiyatları birim ihraç fiyatlarının daima üzerinde seyretmektedir. 2022 yılında plastik mamullerde ortalama ithalat fiyatları 5,5 $/Kg, ortalama ihracat fiyatları da 2,9 $/Kg olarak gerçekleşmiş olup, 2021 yılına kıyasla ortalama ithalat fiyatı %7 ortalama ihracat fiyatı da %9 artmıştır. Söz konusu dönemde birim ihraç fiyatlarının birim ithal fiyatlarının %53’ünü oluşturması, sektörde ihracattaki katma değerin düşüklüğünü göstermektedir.
Türkiye plastik mamul dış ticaretinde daima fazla vermektedir. Plastik mamul sektöründe 2022 yılında 1 milyon 952 bin ton ve 3 milyar 957 milyon dolar dış ticaret fazlası verilmiştir. Dış ticaret fazlası, 2021 yılına kıyasla miktar bazında %11 değer bazında %18 artmıştır. Plastik mamul sektöründe dış ticaret fazlası 2022 yılında değer bazında tarihi rekoruna ulaşmıştır.
Plastik mamul iç pazar talebi, 2022 yılında 2021 yılına kıyasla miktar bazında %2 değer bazında da %10 artarak 8,5 milyon ton ve 40,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2022 yılında plastik mamullerde yurtiçi tüketim miktar ve değer bazında tarihi zirvesine çıkmıştır.
2022 yılında gerçekleşen 8,5 milyon tonluk plastik mamul iç tüketimin yaklaşık 4,2 milyon tonu otomotiv, ambalaj, inşaat ve elektronik gibi ihracatçı sektörler kanalı ile yarı mamul ve mamul şeklinde dolaylı olarak ihraç edilmiştir. Kalan 4,3 milyon tonluk kısım ise doğrudan tüketici tarafından tüketilmiştir.
Plastik mamul sektöründe miktar bazında, 2022 yılında ihracatın üretim içindeki payı %25’e inerken ithalatın yurtiçi tüketim içindeki payı da %8’de kalmıştır. Plastik mamul sektöründe değer bazında, 2022 yılında ihracatın üretim içindeki payı %18’de kalırken, ithalatın yurtiçi tüketim içindeki payı da %10’a çıkmıştır.
2023 Beklentileri
2023 yılında dünya ekonomisinin zor ve değişimlere açık bir döneme girmesi beklenmektedir. 2023 yılında Türkiye ekonomisinde beklenen olası riskler; daha çok tüketime dayalı olsa da dünya ortalamasına göre yüksek bir büyüme oranı, baz etkisiyle yılın ilk yarısında hızla gerileyecek olsa da seçim sonrasında aynı hızla yükselecek bir enflasyon oranı, üretimin ithalata bağımlı yapısı nedeniyle kur artışına karşılık düşürülemeyen bir cari denge ve eksi rezervler olarak tahmin edilmektedir. Ekonomik konjonktürde görülen olumsuz gelişmeler nedeniyle uzun dönemli tahmin yapılması güç olmakla birlikte plastik sektörünün 2022 yılında %4-5 oranında büyüme olasılığı yüksektir.